"جێبەجێكردنی رێكەوتنی نێوان هەولێرو بەغدا تەنها پێویستی بەیەك كاتژمێر گفتوگۆو ژمێریارێكی زیرەك هەیە"

چاوپێکەوتن

14/06/2021     ژمارەی بینراو 382

راچڵەكین-

 نوێنەرێكی كورد لەئەنجوومەنی نوێنەرانی عیراق دەڵێت، گەر ئەم مانگە ڕێككەوتنی هەرێم و بەغداد جێبەجێ نەكرێت واتە نیازی "جێبەجێكردنیان نییە" چونكە پێویستی بەیەك كاتژمێر و یەك ژمێریاری زیرەك هەیە.

شێروان میرزا، ئەندامی لیژنەی دارایی و كاروباری ئابوری لە پەرلەمانی عێراق لەسەر فراكسیۆنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەبارەی ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغداد و پشكی هەرێم و پرسی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەبەشی كوردی دەنگی ئەمریكای راگەیاندووە، لە 1/4 وە یاسای بودجە كەوتۆتە بواری جێبەجێكردن، بەداخەوە تائێستا ئەوەی كە پەیوەندی بە هەرێمی كوردستانەوە هەیە جێبەجێ نەكراوە.

وتیشی،  لەماوەكانی ڕابردوو شاندی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدادیان كرد و لایەنە پەیوەندیدارەكانیان بینیووە چ وەزارەتی نەوت چ وەزارەتی دارایی چ دیوانی چاودێری دارایی چ مستەفا كازمی وەكو سەرۆك وەزیران، چەند لایەنێكی سیاسیشیان بینیووە.

میرزا ئەوەشی وت" شاندی هەرێمی كوردستان گەشبین بوون لەو ڕێككەوتنەی كە كردیان لە بەغداد جگە لە چاوپێكەوتنیان لەگەڵ وەزیری دارایی نەبێت، وەزیری دارایی بەو پێیەی لەو ماوەی ڕابردوودا مەسەلەی پرساندن و بانگهێشتكردن هەبوو بۆ پەرلەمان لەلایەن چەند كوتلەیەكی سیاسیەوە، بەشێوەیەكی گشتی تەنها كورد نییە كە تێبینی لەسەر هەیە بەڵكو لایەنەكانی تریش تێبینیان لەسەری هەبوو، لەدوای ڕۆیشتنی شاندی هەرێمی كوردستان بۆ بەغداد، وەفدێكی دیوانی چاودێری دارایی لە هەرێمن بۆ وردبینی كردن و پێداچوونەوە بە داهاتی نانەوتی واتە ڕێككەوتن لەسەر داهاتە نانەوتیەكان."

ئەو نوێنەرەی كورد لەبەغدا دەڵێت:" پێشبینی ئەوە دەكەین كە بۆ ئەم مانگە ڕێككەوتنەكە بچێتە بواری جێبەجێكردنەوە بەپێچەوانەوە ئەگەر ئەم مانگە جێبەجێ نەكرێت واتە نیازی جێبەجێكردنیان نییە ئەوكاتە دەبێت بەدواداچوون بكەین بزانیین كەموكوڕی لەكام لایە ئایا كەموكوڕی لە هەرێمی كوردستاندایە یان لە بەغدادایە."

 لەبارەی ئاستەنگەكانی بەردەم جێبەجێكردنی رێكەوتنی نێوان هەولێرو بەغدا ووتی:" یەكەم حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕاگەیاندووە كە ئەوان ئامادەن یاساكە جێبەجێ بكەن و پابەندبن، بەغدادیش بەهەمان شێوە ڕایگەیاندووە كە پابەند دەبن، هەروەها حكومەتی هەرێمی كوردستان دوو نوسراوی فەرمی ناردووە بۆ وەزارەتی دارایی و بۆ ئەنجوومەنی وەزیران كە ئەوان لەئێستاوە ئامادەن بۆ جێبەجێكردنی یاساكە، مەسەلەی پابەندبوون هەمووی حساباتە لەبەرئەوەی ڕادەستكردنی نەوتی تێدا نییە تەنها حساباتە بەڵام ئایا تائێستا میكانیزمی جێبەجێكردنەكەی دیارنییە لەلایەن هەردوو حكومەتەوە كە لەسەر چی ڕێكدەكەون ئایا مەقاسە دەكەن؟ ئایا دوو حسابی جیا دەكەنەوە یان بەپێی تەسویەی قیدی دەیكەن؟ واتە هەمووی ژمارەیە ئەوە نییە هەرێم پارە بنێرێت بۆ بەغداد و بەغدادیش پارە بنێرێتەوە بۆ هەرێم تەنها ئەوەی هەیە تەسویەی حساباتە، تەسویەی قیدیە بەڵام تائێستا بۆ ئەوەیان نەكردووە لەڕاستیدا ئێمەش نازانیین بۆیە دەڵێم دەبێت بەدواداچوون بكەین."

شیروان میرزا جەختیكردەوە" بەبڕوای من ئەم مانگە دوادەرفەتی ئەوەیە چاوەڕێ بكەین چونكە ئەمە پێویستی بە زۆر هاتن و چوون نییە و هیچ گرفتێكی تێدا نییە، وەكو باسمكرد لە سێ حاڵەت بەدەر نییە یان مەقاسە دەكەن یان دوو حسابی جیا یان بە تەسویەی قەیدی دەیكەن، یەك بڕیاری دەوێت ئەگەر هەردوولا نیەتی جێبەجێكردنیان هەبێت ئەم مانگە جێبەجێ دەكرێت، پێویستی بە یەك كاتژمێر هەیە و ژمێریارێكی زیرەك بە یەك كاتژمێر هەموو ئەم حساباتانە دەردەهێنێت بۆیە چاوەڕێ دەكەین ئەم مانگە ئەگەر جێبەجێ بكرێت واتە نیازی جێبەجێكردنیان هەیە."

شێروان میرزا باسی لەوەكرد لە حاڵەتی جێبەجێ نەكردنی ڕێككەوتنەكەی هەرێم و بەغداد لەلایەن هەركام لەو لایەنانەوە بێت پاساوێكی "نامەنتیقیە" لەو ڕوەوە وتی:" ئەگەر ڕێككەوتنەكە جێبەجێ نەكرێت، هەركام لە بەغداد و هەرێم هەر بەهانەیەك ببیننەوە بەهانەیەكی نامەنتقی یە و دیارە نایانەوێت جێبەجێی بكەن."

شێروان میرزا ئەوەشی وت " لەڕاستیدا من دەمەوێت ئەوە بڵێم كە داهاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەداهاتی نەوتی و نانەوتی بەپێی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و زیادبوونی داهاتی خاڵە سنورییەكان و زیادبوونی داهاتی ناوخۆ من پێموابوو یەكەم دەبووایە چەند مانگێك پێش ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان مەسەلەی مووچەی موچەخۆرانی بەبێ لێبڕین دابەشبكردایە و چارەسەری بكردایە."

شێروان میرزا ئاماژەی بە خاڵێكی تر كرد و وتی:" خاڵی دووەم، لەحاڵەتی جێبەجێنەكردنی ڕێككەوتنەكە و نەهاتنی پارە لە بەغدادەوە پێموایە لێبڕینی مووچە هەر بەردەوام دەبێت كە ئەمەش بەهانەیەكی نالۆژیكیە چونكە داهاتی خۆی بەشی مووچە بكات پێویست ناكات بڵێن لەبەرئەوەی لەبەغدادەوە پارە نایەت مووچە بەلێبڕینەوە دابەشدەكەین، سێیەم بەحوكمی بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار و بەرزبوونەوەی نرخی شتومەك و دابەزینی هێزی كڕینی ئەو مووچەی كە مووچەخۆر وەریدەگرێت بارودۆخی دارایی مووچەخۆران ئێستا خراپە لەحاڵەتی جێبەجێنەكردنی من پێموایە دۆخی دارایی خەڵك خراپتر دەبێت. "

دەربارەی دۆخی موچە خۆرانی هەرێمی كوردستانیش شێروان میرزا دەڵێت "بۆ دۆخی مووچە خۆران من پێموایە ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان بەبێ لێبڕین دەتوانێت بەداهاتی خۆی مووچە دابەش بكات بەبێ ئەوەی چاوەڕێی بەغداد بكات، لەڕاستیدا حكومەتی هەرێمی كوردستان لەزاری بەرپرسە فەرمیەكانەوە ڕایگەیاندووە كە داهاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەرئەوەندەیە كە دابەشی دەكەن بەڵام ئێمە بەپێی لێكدانەوەكانی كە لەبەردەستماندایە داهاتی ناوخۆ زیادیكردووە، داهاتی خاڵە سنورییەكان زیادیكردووە، نەوت لە 20 و 23 دۆلارەوە چۆتە 60 دۆلار و زیاتریش كەواتە مەسەلەی چاكسازی موچەی هەندێك خەڵك بڕدراوە بەهۆی چاكسازییەوە، هەر بەردەوامیشن كەواتە لەڕووی لۆژیكیەوە ئەگەر حسابی بكەین ناكرێت كاتێك نەوت بە 30 دۆلار بوو مووچە بەلێبڕینی 21% دابەش بكرێت و نەوت بە 60 دۆلاریش بێت هەر مووچە بەلێبڕینی 21% دابەش بكرێت لەكاتێكدا 85% تا 90% داهاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر نەوتە. "

بەبڕوای شێروان میرزا حكومەتی هەرێم لێبڕینی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم وەك كارتێكی فشار بەكاریدەهێنێت لەو ڕوەوە وتی" من پێموایە وەكو فشارێك بەكاردەهێنرێت، وەكو فشار بەرامبەر بەغداد، مەسەلەی داواكردنی پشكی هەرێمی كوردستان لە بودجەی گشتی عێراق بەپێی ئەم ڕێككەوتنە مافی حكومەتی هەرێمی كوردستانە داوای پشكی خۆی بكات، وە مافی حكومەتی عێراقیە كە داوای داهاتی خاڵە سنورییەكان و داهاتی نەوتی و نانەوتی بكات بەپێی ڕێككەوتنەكە، من لەوەدا كە حكومەتی هەرێمی كوردستان داوای مافی خۆی بكات شتێكی باشە بۆئەوەی نەبێتە پێشینەیەكی خراپ هەر حكومەتێك حەزی لێ نەبوو یاسا جێبەجێ نەكات و پشكی هەرێم نەنێرێت!"

لە كۆتایی وتووێژەكەی بەشی كوردی دەنگی ئەمەریكا، شێروان میرزا وتی" بۆ مەسەلەی دابینكردنی مووچە حكومەتی هەرێمی كوردستان هەرچی شتێكی كردبێت دەبێت بەبێ بەغدادیش بتوانێت مووچەی مووچەخۆرانی خۆی بدات، چتر دۆخی ئەم لێبڕینی مووچەیە بەردەوام نەبێت."

داگرتنی ئەپی راچڵەکین بۆ ئەندرۆید

داگرتنی ئەپی راچڵەکین بۆ ئایفۆن