راچڵەكین-

وەرگێڕەكانی هەرێمی كوردستان لە رۆژی جیهانی وەرگێڕاندا داوای سەندیكایەكی دەكەن بۆ ئەوەی بتوانن كەموكۆڕی و پێداویستییەكانین تێدا چارەسەر بكەن.

رۆژی ٣٠ی ئەیلوولی هەموو ساڵێك، رۆژی جیهانی وەرگێڕانە و لە بەشێك لە وڵاتان ئەم یادە دەكرێتەوە و بەهۆی نەبوونی كۆمەڵە و سەندیكای تایبەت بە كەسانی وەرگێڕان لە هەرێمی كوردستان تا ئێستا ئەو یادە نەكراوەتەوە و وەرگێڕەكانیش ئاماژە بە نەبوونی سەندیكایەك دەدەن بۆ دەستەبەركردنی مافەكانیان.

مەهدی حەسەن چۆمانی، ماوەی ١٧ ساڵە كاری وەرگێڕیی بۆ پێنج زمان دەكات و ماوەی پێنج ساڵیشە وەك وەرگێڕی یاسایی لە بۆنە فەرمییەكان بەشێوەیەكی راستەوخۆ بەشداری دەكات، ئەو ئاماژە بەوە دەكات كە كاری وەرگێڕیی راستەوخۆ لە بەشەكانی دیكەی وەرگێڕیی سەختترە و لەمبارەیەوە ووتی: "نزیكەی ١٧ ساڵ دەبێت وەرگێڕم و پێنج ساڵ دەبێت وەرگێڕی یاساییم، زیاتر كارەكانمان لەگەڵ ئەو كۆمپانیانەیە كە كاری بەڕێوەچوونی كۆڕ و سمینار دەكەن بۆ ئەوەی وەرگێڕی راستەوخۆ ئەنجام بدەین. لە وەرگێڕانی راستەوخۆدا پێویستە دەقی ئەو كەسەت لەلا بێت كە قسە دەكات، بەڵام زۆرجار هەیە كە تەنها وێنەیەكی بۆنەكەمان نیشان دەدەن و رەنگە وەرگێڕ نەتوانێت سەد لە سەد پەیامەكە بگەیەنێت، بەڵام گرنگترین شت ئەوەیە كە رستەی تەواو بدەین بە گوێی گوێگراندا".

مەهدی حەسەن چۆمانی

مەهدی حەسەن دەشڵێت: "وەرگێڕیی راستەوخۆ ناتوانێت زیاتر لە بیست خولەك كاری وەرگێڕان بكات، هەر بۆیە دوای بیست خولەك لەگەڵ ھاوكارێكی دیكەم شوێنەكەمان دەگۆڕینەوە، لەگەڵ ئەوەشدا پێموایە كاری وەرگێڕی راستەوخۆ لە وەرگێڕیی دیكە سەختترە".

لەبارەی جیاوازی نێوان وەرگێڕی ئاسایی و وەرگێڕی یاسایی، مەهدی حەسەن چۆمانی وتی:"لە رێگای وەزارەتی داد تاقیكردنەوە دەكەین بۆ ئەوەی ببین بە وەرگێڕی یاسایی و پێشوەخت دەبێت ئەزموونی كاری وەرگێڕانمان ھەبێت و ئەوە بسەلمێنین بۆ وەزارەتی داد و پێویستە ئەو وەرگێڕە پێشووتر كاری گرنگیی كردبێت، ئەو كات ناسنامەی وەرگێڕی پێ دەدرێت و دەتوانێت بەشداربێت لە كۆبوونەوە فەرمییەكاندا".

ئەو گلەیی دەكات كە شوێنێكیان نییە بۆ ئەوەی پارێزگاری لە مافەكانیان بكرێت و لەمبارەیەوە گوتی: "ھەر توێژێك لە ھەرێمی كوردستان وعێراق شوێنێكیان ھەیە كە پارێزگاریی لە مافەكانیان دەكات، بەڵام وەرگێڕەكان سەندیكایەكی تایبەت بەخۆیان نییە و كارەكان بە ھەڕەمەكی بەڕێوەدەچن و ئەمەیش یەكێكە لە كێشەكانی وەرگێڕ".

بەرپرسی سەنتەری وەرگێڕانی ئەكادیمی، عەگید خورشید زاهیر كە ماوەیەكی زۆرە كاری وەرگێڕانی بەڵگەنامە فەرمییەكان بۆ چەندین زمان دەكات و سەنتەرێكی تایبەت بە وەرگێرانی هەیە، ئاماژە بەوە دەكات كە بەهۆی ئەوەی هەرێمی كوردستان كەوتووەتە نێوان چەندین وڵاتی جیاوازەوە، بۆیە وەرگێڕیان بۆ زمانەكانی توركی، عەرەبی، فارسی و چەندین زمانی دیكە هەیە.

عەگید خورشید 

بەرپرسی سەنتەری وەرگێڕانی ئەكادیمی، عەگید خورشید زاهیر وتی: "لەم رۆژە گرنگەدا پیرۆزبایی لە ھەموو وەرگێڕێك دەكەم لە راستیدا وەرگێڕان كارێكی زۆر گرنگە، بەتایبەتی ئەو شوێنانەی كە پێگەیەكی نێودەوڵەتیی وەردەگرن و مرۆڤی جۆراوجۆری تیادایە كە پێویستە وەرگێڕانی تیادا بكرێت، لێرەش بەردەوام كۆمپانیا و بەڵگەنامەی فەرمیی دامودەزگاكانی وڵاتانی دیكە دێنە هەرێمی كوردستان، زۆربەی كێشەكان بە وەرگێڕان چارەسەر دەكرێت".

عەگید خورشید وتی: "كارەكان بە دوو شێوەیە، یەكێكیان نووسراوەكە دەچێتە دادنووس، ئەوەی دیكەیان ھەندێك جار پێویست ناكات نووسراوەكە بچێتە دادنووس و بەشێوەیەكی ئاسایی بەمۆری وەرگێڕان كارەكانی رایی دەكرێت".

ئەو ئاماژە بە نەبوونی سەندیكا یان كۆمەڵەیەكی تایبەت بە وەرگێڕەكان دەكات و لەمبارەیەوە دەڵێت "پێویستە وەرگێرانیش پێگەیەكی وەكو دەزگای فەرمیی وەرگرێت بۆ ئەوەی وەرگێڕ بتوانێت كەموڕییەكانی لەمو دامودەزگایە چارەسەر بكات، پێویستە كۆمەڵە یان سەندیكایەك ھەبێت بۆ وەرگێڕەكان ئەوا لە جێگای خۆیەتی و زۆرترین كێشەكانی چارەسەر دەبێت".

پسپۆڕی زمان و وەرگێڕ، راماڵ خونچە كە هەڵگری بڕوانامەی ماستەرە لە رستەسازیی زمانی توركی، ماوەیەكی زۆرە بە شێوەیەكی ئەكادیمیی كاری وەرگێڕان دەكات، ئەو ئاماژە بەوە دەكات كە وەرگێڕانی دەقێك بۆ دەقێكی دیكە جیاوازە و پێی وایە وەرگێڕ دەبێت خۆی بۆ بوارێكی تایبەت یەكلایی بكاتەوە بۆ ئەوەی لە كارەكەی سەركەوتووبێت.

راماڵ خونچە وتی: "پەیوەندیدار بە وەرگێڕانەوە، دەق تا دەق جیاوازە، بۆ نموونە وەرگێڕانی دەقی ئەدەبی جیاوازە لە وەرگێڕانی هەواڵێك یان بابەتێكی تەندروستیی یان بابەتێكی دیكە، لەكاتی وەرگێڕانی هەواڵدا گرنگترین شت گواستنەوەی زانیارییەكانە بەشێوەیەكی راستگۆیی، بەڵام لەكاتی گواستنەوەدا دەبێت لە چوارچێوەی وشە دەربچێت، گەورەترین كێشەی وەرگێرەكان ئەوەیە كە زۆربەی كات ئەوەندەی بەلایەنەوە گرنگە وشەكان وەك خۆی بنووسنەوە ئەوەندە بەلایانەوە گرنگ نییە كە لەگەڵ رستەسازی زمانی كوردییەوە وا لە خوێنەر بكەن كە خۆی بە نامۆ نەبینێت لەناو دەقەكەدا، بەڵام كاتێك دێینە سەر دەقی ئەدەبی ئەوە تا رادەیەك جیاوازە، چونكە ئەوەی دەست بۆ وەرگێرانی دەقی ئەدەبی دەبات، باشتر وایە هەر بۆخۆیشی ئەدیب بێت. لە هەرێمی كوردستاندا هەندێك نموونەی سەركەوتوومان هەیە، بەڵام بەداخەوە بەو جۆرە نییە بتوانن تێنوێتی خوێنەر بشكێنن و هەر بۆیەش پێویستمان بە وەرگێڕی زیاتر هەیە".

راماڵ خونچە دەشڵێت "كێشەی ئێمە ئەوەیە كە كەسێك دەست دەبات بۆ هەموو دەقێك، تا ئێستا بەشێكی زۆر لە وەرگێڕ چوارچێوەیەكی تایبەتی بۆخۆی دیاریی نەكردووە، چونكە هەموو مرۆڤێك توانای سنووردارە، كێشەیەكی دیكەشمان هەیە كە كەسێك كاتێك فێری زمان دەبێت هەڵدەستێت دەست بە كاری وەرگێران دەكات لە كاتێكدا ئەمە زۆر هەڵەیە كە پێویستە بەرخوردی لەگەڵ زمانی دووەم ماوەیەكی زۆری پێ بچێت، هەروەها شارەزابوون لە واتاسازیی گرنگە، بۆ نموونە رێزمانی زمانێك بۆ زمانێكی دیكە جیاوازە، گرنگترین شت ئەوەیە تا چەند دەتوانی واتا بگەیەنی بە خوێنەر، من چەندین جار هەبووە دەستم داوەتە كتێبێك بۆ خوێندنەوە و زوو لێی وەرەس بووم بەهۆی شێوازی وەرگێرانەكەی".

راماڵ خونچە

راماڵ خونچە پێی وایە كە گرنگە دەزگایەك هەبێت بۆهەڵسەنگاندنی ئەو كتێبانەی كە وەردەگێڕدرێنە سەر زمانی كوردی و هەڵسەنگاندن بكرێت بۆ هەموو دەقەكان و لەمبارەیەوە دەڵێت "لە هەرێمی كوردستان دەزگایەك نییە بۆ هەڵسەنگاندن بۆ كتێبێك كە وەرگێردراون، بۆ نموونە چەندین كتێب هەیە چەند وەرگێڕێك وەریانگێڕاوەتە سەر زمانی كوردی و هەندێك جار دەیبینین لە رووی واتاییەوە جیاوازی بۆ وشەكان هەیە، یان وەرگێڕانی جیاواز لە رووی واتاییەوە بۆ هەمان دەق هەیە، ئەمەش كاری وەرگێڕان دەخاتە ژێر پرسیارەوە".