عەبدولكەریم مودەڕیس، ئەو منەوەرەی ئایینی كردە (بەهارو گوڵزار) لای كورد

کەلتوور

05/02/2022     ژمارەی بینراو 542

مەریوان مەسعود

*بۆچی ئەم مامۆستا گەورەیەی كورد، پێچەوانەی بانگخواز و پیاوە ئاینییەكانى عەرەب شتەكانی نووسیوە؟
* 100 ساڵ تەمەن لە حزوری بەرماڵ و نەتەوەو زماندا
مەریوان مەسعود
لەوانەیە زۆرتان لەسەر بەرهەمەكانی بیستبێت بەڵام كەمتان ناوەڕۆكەكانیتان بینیبێت، چونكە ئەو نەك تەنیا مامۆستایەكی ئایینی و كوردێكی بێ‌ غەل و غەش بووە، بەڵكو دانەری زیاتر لە 90 كتێب و بڵاوكراوەیە كە بەو تەمەنە پڕ لە بەرەكەتەی هەیبووە توانیویەتی خزمەتێكی زۆری كوردەواریی بكات و ببێتە دەنگی پیاوێكی ئایینی و چاكەكار و رووناكبیر و منەوەرێكی گەورە كە بۆ هەتا هەتایە ناوی بمێنێت.
ئەو زاتە، مامۆستا عەبدولكەریمی مودەڕیس-ە، كە جگە لە ئایینەكەی لە خەمی گەورەی زمانی كوردیی و بواری رووناكبیریی و نەتەوەیی میللەتەكەی بووە،چونكە بەرهەمەكانی شایەتی بۆ دەدەن كە چەندە بە نازداریی و پڕ مانا نووسیونی… لە منەوەران و پیاوانی ئایینی كورد بە دەگمەن یەكێك دەدۆزیتەوە كتێبەكانی زیاتر لە (30) جار چاپكرابێتەوە… ئەوە تەنیا مامۆستا مودەڕیسە كە ئەو شەرەفەی پێبڕاوە كە كتێبی وای هەیە تەمەنیی زیاتر لە (50) ساڵە كەچی تەنیا لە 2021 دووجار چاپكراوەتەوە!.
ئەوەی جێگای سەرنجی منەو بە نیازم لە گۆشەی ئەمجارە لەسەری بوەستم، ناونیشانی كتێبەكانی و شێوازی تێگەیاندن و گەیاندنی پەیامە ئایینییەكانە بە شێوازو دەربڕینی ئاسان كە هەموو خوێنەوارو گوێگرێك بە خێرایی و باشیی لێیان تێدەگات بە تایبەت ئەو شێوازی شیعر و وەزن و قافیەیەی لە پەیامەكانی هەیە، كە خوێنەر حەز دەكات تا ئەخیر لەگەڵییان بڕوات.
لاتان سەیر نەبێت ئەم مامۆستا گەورەیەی كورد، پێچەوانەی بانگخواز و پیاوە ئاینییە گەورەكانی عەرەب شتەكانی نووسیوە، ئەمەش دەریدەخات كە مامۆستا عەبدولكەریم لەپاڵ ئایینەكەی، هەست و زمانی نەتەوەكەی لە بیر نەكردووە، ئەگینا ئێستا من ناونیشانی چەند كتێبێكی مامۆستاتان بۆ دەنووسم، خۆ ئەگەر لەم سەردەمە بنووسرانایە، هەموومان وامان دەزانی كتێبی رۆمانسیی و كۆمەڵایەتی و شیعری ئێستادا، كەچی لە ناوەڕۆكدا كتێبەكانی مامۆستا هەموویان پەیامی ئایینی ئیسلامیان پێوەیە، بەڵام بە كوردییەكی جوان و ناونیشانی سەرنجڕاكێش، بۆ نموونە:
(بەهار و گوڵزار، نامەی بەختیار، یادی مەردان، شەمامەی بۆندار، وەنەوشەی نازدار، نامەی هۆشیار، باخچەی گوڵان، شەوچەرەی دڵدار… هتد).
ئەم كتێبانە، هەر یەكەیان كۆمەڵێك ئامۆژگاریی و رێنمایی و شیكاریی ئایینی تێدایە، كە بە ئاسانیی تۆی خوێنەر تێی دەگەیت، كە من لێرە ناوەڕۆكی چەند كتێبێكتان بۆ دەخەمەڕوو:
لە كتێبی (بەهارو گوڵزار) نووسراوە، كتێبێكە بە پەخشان و هەڵبەست لە بارەی رەوشتی ئایینی و كۆمەڵایەتییەوە، بەم پارچە شیعرەش دەستپێدەكات:
(بەهارو گوڵزار) بۆ دۆستانە
بۆ سەیرانی دڵ باخ و بێستانە
بۆ تەمێی كۆمەڵ بە دەرسی رەوشت
دایم دەرگای خۆی خستوەتە سەر پشت
ئینجا لە ناساندنی خۆی وەكو نووسەرو دانەری كتێبەكە، مامۆستا نووسیویەتی:
مەلا عبدالكریمی مدرس خزمەتگوزاری زانست و ئایین لە بارەگای (شێخ عبدالقادری گەیلانی) قدس سرە دایناوە
تۆ سەرنج لەم پێشەكییە جوانە بدە، مامۆستا بۆ كتێبەكەی (بەهارو گوڵزار) كە پێش 45 ساڵ نووسیویەتی، دەڵێت:
"پاش سوپاسی پەروەردگار و سەلام لە رەهبەری نازدار و یارانی فیداكارو خزم و كەسوكاری، عەرزم ئەمەیە كەوا هەر كەس بە گوێرەی توانا و لێهاتنی خۆی خزمەتێك پێشكەش بكا بە هاوزمان و هاونیشتمانانی خۆی، هەمیشە لە مەیدانی تێكۆشانا بۆ بەختیاری جێگەدەستی دیار ئەبێ‌. لەبەر ئەوە وا منیش ئەم كتێبەم رازاندەوە بە ئامۆژگاری دینی و دنیایی بە گوێرەی ئوسوڵی ئایینی ئیسلام و ، بە ئەستێرەی درەخشانی ئایەت و حەدیسی پێغەمبەر درودی خوای لێ‌ بێ‌ نەخشاندم و، گوڵ گوڵ رێزم كردو، بۆ هەر رەوشتێ‌ گوڵێكم دانا. ناوم نا (بەهار)، هیوادارم ببێ‌ بە مایەی پیرۆزی و بەختیاری بۆ لاوان و پیرانی هاوزمان و هاونیشتمانم و من الله التوفیق".
لە نامیلكەیەكی تری بەناوی (مەولودنامە) كە لە ساڵی 1982 چاپی یەكەمی بڵاوكردۆتەوە نەك هەر لە شارەكانی بەغدا و سلێمانی و هەولێر و كەركوك، بەڵكو لە زۆربەی شارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستانیش چەندین چاپی كراوەتەوە، لە پێشەكییەكەی كە بە ئایەتێكی قورئانی دەست پێدەكات، پاشان زۆر راشكاوانە موخاتەبەی موسوڵمانان دەكات كە پێویستە مەولود بخوێننەوە، دەنووسێت:
"ئەی موسوڵمانینە ! بزانن پێویستە موسوڵمانی خۆشەویستیی حەزرەتی پێغەمبەر صلی الله و علیە وسلم، زیاتر بێ‌ لە گیان و ماڵ و مناڵ و خۆشەویستانی خۆی، وەكو حەزرەت فەرموویەتی: قەسەم بەو كەسە كە گیانی من وا لەدەستی قودرەتی ئەودا هیچ كام لە ئێوە ئیمانی تەواو نابێ‌ هەتا حاڵی وای لێ‌ نەیەت كە منی خۆشتر بوێ‌ لە نەفسی خۆی و باوك و دایكی و باقی ئادەمیزاد، هەموویان.
لەنیشانەی خۆشەویستیی ئەو پێغەمبەرە رەهبەرەیە لەم مانگەدا كە مەشهورە بە (مانگی مەولوود) وە مانگی پەیدابوونی ئەوە، هەر كەسێ‌ بە قەدەر حاڵی خۆی شادمانی دەربڕێ‌ و جەژنی پەیدابوونی ئەو بگێڕێ‌ و ببێ‌ بە هۆی دڵشادیی موسڵمانان".
تۆ، سەیری ئەم یاری كردنە بكە بە وشەو زاراوەی كوردیی من تا ئێستا هەر بە جەژنی لە دایكبوون بیستوومە، كەچی مامۆستا لەم پێشەكییەدا دەڵێت جەژنی پەیدابوونی پێغەمبەر، و زاراوەی حەزرەت و خۆشەویستی و زۆری تریش زۆر بە سەلیقەوە بەكاردێنێت.
لە یەكێكی تر لە كتێبەكانی كە بە خوێندنەوەی زمانی كوردیت هێندەی تر خۆشتر دەوێت و لەوە دەگەیت كە پەیامی ئایینی و ئامۆژگاریی كۆمەڵایەتی، دەبێت بەم زمانە شیرین و جوانە بكرێت نەك بە تۆڕەیی و وشكیی بێت، لە كتێبی (نامەی بەختیار) مامۆستا مودەڕیس وەكو خۆی نووسیویەتی: كۆمەڵە باسێكی گرنگ و نایابە بۆ هەموو ئەو كەسانەی بە دووی راستیدا ئەگەڕێن، هەر لەسەرەتاوە بە شیعرو زمانە پاراوەكەی خۆی دەستی پێكردووەو بە ناونیشانی (هۆی دانانی ئەم كتێبە)، دەنووسێت:
پاش ئەمە ئەڵێم: هۆی ئەم تەئلیفە
بۆ ئەو یارانە خوویان شەریفە
دڵم نەخۆش بوو بە گەلێ‌ ئیشكال
بۆ دڵم بوو بوون بە مایەی مەلال
رۆژ لە رۆژ پتر چاوم تاریك بوو
رێگەی هاتوچۆی دڵم باریك بوو
جا كەوتە گەردش بە دوای دەرمانا
لەسەر زەمین و لە ئاسمانا
بەڵكوو پزیشكێ‌ دانای دەسكەوێ‌
لە دەرمان كردن پەكی نەكەوێ‌
بیكا بە یارو بە ئاشنای گیان
هۆی رزگاریم بێ‌ بۆ ماوەی ژیان
((نامەی بەختیار)) بداتە دەستم
تا بەختەوەر بم لەسەر مەبەستم
بەمشێوەیە، لە پێشەكیی كتێبەكەی بەردەوام دەبێت و ناوەڕۆكەكەشی بە ناونیشانی جیاجیاو كورت و پڕمانا جیاكردۆتەوەو تەنانەت ناونیشانی بابەتەكانی ناو كتێبەكەش سەرنجی خوێنەر رادەكێشێت تا بیانخوێنێتەوە، بۆ نموونە: سەناو ستایشی خودای پەروەردگار، باسی بوونی خوا، باسی پەیدابوونی عالەم، هۆكاری تەنیایی خوا چییە؟، ئایا مرۆڤ پێویستی بە ئایین هەیە؟، موعجیزەی پێغەمبەر، پاش دینی ئیسلام تەریقەت چییە؟، جەبرو ئیختیار و چەندانی تر.
مامۆستای كۆچكردوو، وەكو دەڵێن خواش بەرەكەتی خستبووە تەمەنییەوەو زیاد لە 100 ساڵ ژیا، وەكو باسم كرد، كتێبەكانی لە رۆژهەڵاتی كوردستانیش زۆر چاپدەكرانەوە، ئەوەتا كە خۆی لە ژیانا بووە، لەشاری سنە هەموو كتێبەكانیان كۆكردۆتەوەو بە ناوی (سەرچاوەی ئایین یان كۆمەڵە دانراوە ئاینییەكانی مەلا عەبدولكەریمی مودڕیس) چاپیان كردۆتەوەو بەتیراژێكی ئێجگار زۆر، بۆ پێشەكی ئەم كۆبەرهەمەشی مامۆستا بە ئیمزای خۆی بە ناوی (عبدالكریم) وتەیەكی نووسیوە، بەمشێوەیە:
"بەناوی خودای بەخشندەی میهرەبان
خوێنەری كوردی بەڕێز !
ئەم كۆمەڵە كتێبە كورت كورتانە، كە جارێكی تر بە شێوەیەكی جوانتر دەخرێنە بەردەستتان، هەریەكەی لە كاتێكی تایبەتی و باری جیاجیادا لە چاپ دراون و ، بەناو برا كوردە موسوڵمانەكاندا بڵاوبوونەتەوەو جێی خۆیان كردوتەوە.
وائێستە لەبەر ئەوەی كە لە زۆر لاوە داوای لە چاپدانەوەیان لێ ئەكردم و ، بە نیازی ئەوەی كە بە شێوەیەكی فراوانتر گەلی كوردی موسوڵمان سوددی لێ وەربگرن، هەموویانم لە یەك بەرگدا چاپكردو، چاوێكی پەلەم پیاخشاندنەوە، هیوادارم كە جێی رەزامەندیت بێت و خوای بەخشندەو میهرەبان بیكا بە هۆی رێ نموونی و سوودی گەل و ، ئێمەش لە تاوانی بێ‌ پایان عەفو بكات و بمانخاتە ژێر باڵی بەزەیی خۆیەوە. هێزو تواناو سەركەوتن هەر لە خوداوەیە".
ئەوەی جێگای خۆشحاڵییە زۆربەی كتێبەكانی مامۆستای نەمر، بە شێوەی ئەلیكترۆنی و بە خۆڕایی لە ئینتەرنێت دەستدەكەوێت و هەمووتان دەتوانن سوودی لێببنن.

داگرتنی ئەپی راچڵەکین بۆ ئەندرۆید

داگرتنی ئەپی راچڵەکین بۆ ئایفۆن