هەژار موكریانی و خێزانەكەی

راچڵەكین- ئاسۆ شەیدا

ئەمڕۆ 30 ساڵ بەسەر كۆچی دوایی هەژار موكریانی شاعیر و زمانزانی بەنێوبانگی كورد تێدەپەڕێت كاتێك لە  21ی شوباتی 1991دا لە شاری كەرەج لە رۆژهەڵاتی ئێران لە تەمەنی 70 ساڵیدا كۆچی دوایی كردو، لە گۆڕستان (باغ فردوس) ی شاری مەھاباد نیژرا.

هەژار موكریانی، شاعیر ناوی (عەبدولڕەحمانی شەرەفكەندی كوڕی حاجی مەلا محەممەد) بووە و لە ساڵی ١٩٢1دا لە مەھاباد لە دایك بووە و بە لاویەتی لەگەڵ بنەماڵەكەی چوونە تەرەغە. 

باوكی ھەژار خوێندەوار بووە و زانیویەتی بە كوردی بخوێنێت و بنووسێت، ھەر ئەمەش ھانی داوە كە كوڕەكەی خۆی (ھەژار) ھەر لە تەمەنی پێنج ساڵانەوە ئاشنا بە خوێندنەوە و نووسین بكات و دواتریش بینێرێتە مەكتەب و حوجرە. لە ساڵی ١٩٤٠ دەستی بە ھۆنراوە وتن كردووە و ھۆنراوەكانی ئەحمەدی خانی، وەفایی و مەلای جزیری كاریگەری لەسەر ھەستی بووە.

هەژاری شاعیر، برای سادق شەرەفكەندی سكرتێری تیرۆركراوی حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بووە.

ھەژار، ھەر لە سەرەتای دامەزراندنی كۆمەڵەی ژیانەوەی كوردستان، تێیدا ئەندام بووە و بەشداری كارە حیزبییەكانی كردووە، دوای ئەو ھیچ كات لە ھیچ حیزب و ڕێكخراوێكی سیاسیدا بە فەرمی نەبووەتە ئەندام.

هەژاری شاعیر هاوسەرەمەی ناوی (مەعسومە ئەحمەدی) بووە كە لەساڵی 1929 لە گوندی نۆبار-ی بۆكان لەدایكبووە، بەرهەمی ژیانى هاوسەریان چوار كوڕ بووە بەناوەكانی ( شێركۆ- خانی- مستەفاو زاگرۆس)

هەژاری شاعیرو مەعسومەخان-ی هاوسەری

هەژار موكریانی شاعیر لە ( چیشتی مجێور)دا ئاماژەی بەوەكردووە، خاتوو مەعسومە یەكێك بووە لەو كەسانەی لەبواری نووسیندا پشتیوانی لێكردووە.مەعسومە خان رۆژی 9ی ئابی 2018 لە تەمەنی 89 ساڵیدا لەشاری هەولێر كۆچی دوایی كرد.

هەژارو هێمن-ی شاعیر

ھەژار لە كۆماری كوردستاندا دەوری ھەبووە و لەگەڵ ھێمن لەلایەن كۆمارەوە بە «ھۆنراوەوانی نەتەوەیی كوردستان» دەناسرێن. دوای تێكچوونی كۆماری مەھاباد لە ئازاری ١٩٤٧دا ، روو لەباشوری كوردستان دەكات و ماوەی 30 ساڵ لەوێ دەمێنیتەوە،دواتر روو لەشاری بەغدا نیشتەجێ بووە. لە پایزی ١٩٤٧ بۆ چارەسەر كردنی نەخۆشیی سیل، دەچێتە لوبنان و دوای چاكبوونەوەی دەگەڕێتەوە عیراق، پاشان جارێكی تر لە حكومەتی ئەوسای عیراق قاچاخ دەبێ، بەرەو سووریا ڕادەكات، و ماوەیەك لە سووریا دەمێنێتەوە دوای ھەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلوول لە ساڵی ١٩٦١دا، ھەژار دەچێتە پاڵ شۆڕشەكە. كاتێك ڕێككەوتتنامەی ١١ی ئازاری ١٩٧٠ لە نێوانی سەركردایەتی شۆڕشی كورد و حكوومەتی عیراق مۆركرا، ناردرا بەغدا بۆ ڕێكخستنی كاروباری یەكێتی نووسەرانی كورد كە تازە لە ١٠ی شوباتی ١٩٧٠دا دامەزرا بوو، لە كۆنگرەیەكەی ئەو یەكێتییە بە سەرۆكی دەستەی بەڕێوبەر ھەڵبژێردرا و لە ھەمان كاتیشدا كرا بە ئەندام لە كۆڕی زانیاری كورد و توانی لە ساڵی ١٩٧٢دا پەرتووكی شەرەفنامەی شەرەفخانی بەدلیسی لە فارسییەوە بكاتە كوردی و لە چاپخانەی كۆڕی زانیاری كورد چاپی بكات.

لەدوای بە ئاكام نەگەشتنی شۆڕشی ئەیلوول، لە ساڵی ١٩٧٥دا ڕۆشتە شاری كەرەجی ئێران و تا كۆتایی ژیانی (ساڵی ١٩٩١) لەوێ مایەوە.

بەرهەمەكانی ( هەژار)ی شاعیر:

1- دیوانی هەژار بۆ كوردستان- 1965
2- بەیتی سەرەمەڕ - لەساڵی 1957 لە شام چاپیكردووه
3- هۆزی لەبیركراوی گاوان - لەعەرەبییەوە كردوویەتیە كوردی و لەنووسینی دوكتۆر مستەفا جەواده
4- دیوانی شێخ ئەحمەدی جزیری، دەق و مانا لێكدانەوه
5- فەرەنگی هەنبانە بۆرینە، كوردی - كوردی - فارسی لەساڵی 1995 چاپكراوه
6- پەرتووكی چێشتی مجێوەر - ئەمەیان یادداشتەكانی خۆیەتی
7- وەرگێڕانی قورئان بۆ سەر زمانی كوردی
8-وەرگێڕانی قانون در گب لە عەرەبییەوە بۆ فارسی
9- كۆشكی بلوورین.

وەرگێڕانی دیكەی مامۆستا هەژار وەرگێڕانی (آثارالبلاد و اخبارالعباد زکریا قزوینی لە عربی بۆ فارسی، تاریخ سلێمانیه، ئاڵە کۆک، (برگ سبز)، مەم و زین لە كرمانجییەوە بۆ سورانی، شەرەفنامەی شەرەفخانی بەدلیسی لە فارسی بە كوردی، چوارینەكانی خەیام (وەرگێڕانی چوارینەكانی عومەر خەیام)، مێژووی ئەردەڵان (تاریخ خاندان اردلان)، یەك لە پەنای خاڵ و سیفری بێ برانەوە دایه، باوه، كێ خراوه؟.