فیدباك ئەرێنیی و بنیادنەرەكان لە هەموو كایەكانی ژیان پێویست و گرنگن، بۆیەشە هەمووان ئارەزووی بینین و بیستنی دەستەواژەیەكی فیدباكی ئەرێنیی و بنیادنەر دەكەن، دەربارەی كارەكانیان.
ڕێنیشاندان و هاندانی فێرخوازەكانت بۆ دەستكاریكردن و ڕاستكردنەوەی كارەكانیان، ڕێگایەكی زۆر باشە بۆ یارمەتیدانیان و تێگەیشتن لە هەر هەڵەیەك كە كردبێتیان، بەڵام لێرەدا ئەوەی زۆر گرنگ و پێویستە ئەوەیە مامۆستا بە چ زمان و شێواز و دەربڕێنێكی گونجاو كە لەگەڵ ئاست و تتێگەیشتنی فێرخوازەكانی گونجاو بێت فیدباكێكی ورد و ڕاستگۆیانە و بنیاتنەرانە بدات بە كاری فێرخوازەكە، چونكە بە بەكارهێنانی زمانێكی بنیاتنەر و ئەرێنیتر، فیدباك دەتوانێت كاریگەرتر بێت، لە كۆمەكیكردنی فێرخوازان بۆ باشتربوون و گەشەكردنیان.
ئەم وتارە باس لە كاریگەری زمانی فیدباك دەكات لەسەر ئەدای فێرخواز، كە چۆن بە بەكارهێنانی زمانی فیدباكێكی كاریگەر دەتوانێت ببێتە هۆی باشتركردنی كار و ئەنجامەكانی فێرخواز و ئەزموونێكی فێركاری ئەرێنیتر بێنێتە كایەوە بە گشتی.
فیدباك چییە؟ بریتییە لە پێدانی سەرنج، وەڵامدانەوەی پرسیاری فێرخواز لەناو پۆلدا، پێدانی ڕەخنەگرتنی بنیادنەر، ئاگاداركردنەوەی فێرخواز لە كارە ڕاست و هەڵەكان، گەشەپێدانی ناوەڕۆكی بابەتەكە، كاردانەوەی بنیادنەرانە بۆ كاری فێرخواز، ڕاستكردنەوەی هەڵەی فێرخواز بە پێدانی سەرەداو، نیشاندانی لایەنە باش و خراپەكانی كارەكە و پێوانەی كارەكە بەشێوازێكی ستاندارد.
زمانی فیدباك ئاماژەیە بۆ ئەو وشە و دەستەواژانەی كە بۆ گەیاندنی ڕەخنەی بنیاتنەر، پێشنیار بۆ باشتركردن، یان بەهێزكردنی ئەرێنی بۆ تاكێك یان گروپێك بەكاردەهێنرێن. زمانی فیدباكێكی كاریگەر ڕوون و تایبەتە و سەرنجی لەسەر ڕەفتار و كارەكانە نەك سیفەتە كەسییەكان. هەروەها ڕێزدارە، لە كاتی خۆیدا پێشكەش دەكرێت و چارەسەر بۆ باشتركردنی هەوڵ و هەنگاو و كاری فێراخوازەكە پێشكەش دەكات.
ئەو زمانەی كە لە پێدانی فیدباك بەكاردەهێنرێت، پێویستە لەگەڵ تەمەن و ئاستی تێگەیشتن و پاشخانی مەعریفی فێرخواز بگونجێت. هەروەها پێویستە فیدباكەكان بە زمانێكی ڕوون و پوخت بگوازرێنەوە كە فێرخواز ئاسان لێی تێبگات.
كاریگەری زمانی فیدباك
كاریگەری فیدباك تا ڕادەیەكی زۆر پەیوەستە بەو زمانەی كە بەخشەری فیدباك بەكاری دەهێنێت. زمانی فیدباك ڕۆڵێكی چارەنووسساز دەگێڕێت لە چۆنیەتیی وەرگرتن و مامەڵەكردنی لەلایەن فێرخوازەوە.
زمانی فیدباكێكی كاریگەر یارمەتی فێرخوازان دەدات لە خاڵە بەهێز و لاوازەكانیان تێبگەن، بوارەكانی باشتركردن دەستنیشان بكەن و لە كۆتاییدا توانا تەواوەكانیان بەدەستبهێنن.
فیدباكێكی تایبەت و لە كاتی خۆیدا و كاریگەر دەتوانێت بەشداریكردنی فێرخواز، پاڵنەر و دەستكەوت زیاد بكات. هەروەها بە بەهێزكردنی ئەرێنی دەتوانێت یارمەتی فێرخوازان بدات هەست بە بەها و قەدرزانی بكەن كە دەتوانێت ئاستی متمانەیان بەرز بكاتەوە و بەرەو ئەدای ئەكادیمی باشتریان ببات. سەرەڕای ئەوەش، زمانی فیدباك كە بنیاتنەرە، بەڵام زۆر ڕەخنەگرانە نییە دەتوانێت یارمەتی فێرخواز بدات بۆ پەرەپێدانی بیركردنەوەی گەشەكردن بە بینینی هەڵەكان وەك دەرفەتێك بۆ فێربوون نەك شكست.
پێكهاتە سەرەكییەكانی زمانی فیدباك بۆ فێرخواز
1- زمان و دەڕبڕینی گونجاو: پێویستە فیدباك ڕوون و ئاسان بێت بۆ تێگەیشتن، بە بەكارهێنانی زمانێك كە لەگەڵ ئاستی تێگەیشتنی فێرخوازدا بگونجێت.
2- تایبەتمەندی: فیدباك پێویستە تایبەت بێت و سەرنجی لەسەر ئەركێك یان كارامەییەكی دیاریكراو بێت، نەك گشتی.
3- بنیاتنەر: پێویستە فیدباك بنیاتنەر بێت و ئامانجی یارمەتیدانی فێرخواز بێت بۆ باشتركردنی ئاستی كاركردنی یان پەرەپێدانی كارامەیی نوێ.
4- كاتی گونجاو: پێویستە فیدباك لە كاتی گونجاودا بدرێت، زۆربەی كات بۆ فێرخوازەكانی بەستێنی بەرایی باشترە ڕاستەوخۆ دوای ئەنجامدانی ئەركەكە یان كارامەییەكە فیدباك بدرێت بە فێرخواز، بەڵام بۆ فێرخوازانی بەستێنەكانی سەرەوە و ئاستبەرزەكان دەكرێت فیدباك دواتر بدرێت بە فێرخوازەكە.
5- پاڵپشت و هاندەر: فیدباك پێویستە پاڵپشت و هاندەر بێت، تیشك بخاتە سەر خاڵە بەهێزەكانی فێرخواز و هەروەها بوارەكانی باشتركردن.
6- كاریگەر: پێویستە فیدباك پێشنیاری تایبەت لەخۆبگرێت، بۆ ئەوەی چۆن فێرخواز دەتوانێت ئەدای خۆی باشتر بكات یان خاڵە بەهێزەكانی بنیات بنێت.
7- بەرۆكگیری مەعریفی: زمانی فیدباك پێویستە سەرنجڕاكێش بێت و فێرخواز هان بدات بیر لە ئەدای خۆی بكاتەوە و چالاكانە بەشداری لە پڕۆسەی فیدباكدا بكات و ببێتە بەرۆكگیرییەكی مەعریفی.
ئاڵەنگارییە باوەكان لە كاتی پێشكەشكردنی فیدباكدا چین؟
لەكاتی پێشكەشكردنی فیدباكدا، چەندین ئاڵەنگاریی باو هەیە كە ڕەنگە فێرخوازان ڕووبەڕووی ببنەوە.
1- ترس لە ئازاردانی هەستەكان: كاردانەوەی سۆزداریی لەلایەن وەرگرەوە، وەك بەرگریكردن یان توڕەبوون.
2 - نەبوونی ڕوونی: لێكدانەوەی هەڵە لە فیدباكەكان، كە دەبێتە هۆی سەرلێشێواوی یان تێنەگەیشتن.
3 - تایبەتمەندی: نەبوونی تایبەتمەندی لە فیدباكەكاندا، ئەمەش وادەكات وەرگرەكە تێبگات كە چ شتێك پێویستی بە باشتركردن هەیە.
4 - كاتی دیاریكراوی فیدباك: كێشەكانی كاتی پێدانی فیدباك، وەك پێدانی فیدباك زۆر درەنگ یان زۆر زوو لە پرۆسەكەدا.
5- ڕەچاونەكردنی جیاوازییە كەسییەكان: جیاوازی كولتووری كە كاریگەری لەسەر چۆنییەتی پێدانی فیدباك و وەرگرتنی فیدباك هەیە.
6- تۆن: ئەو تۆنەی كە فیدباك پێی دەگەیەنرێت گرینگە بۆ دڵنیابوون لەوەی كە پێشوازییەكی باشی لێدەكرێت و بە شێوەیەكی ئەرێنی مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت. ئەگەر تۆنەكە زۆر توند بێت، لەوانەیە ببێتە هۆی ناڕەزایی و وا لە وەرگرەكە بكات كەمتر هەنگاو بنێت لەسەر فیدباكەكە.
بۆ زاڵبوون بەسەر ئەم ئاڵەنگاریانە، زۆر گرنگە بە پلان و ستراتیژییەكی ڕوونەوە لە پێدانی فیدباك نزیك ببینەوە. ئەمەش بریتییە لە تەرخانكردنی كات بۆ ئامادەكردنی ئەوەی دەتەوێت بیڵێیت، هەڵبژاردنی كات و شوێنێكی گونجاو، تایبەتمەندبوون لە كاتی پێدانی فیدباك، بەكارهێنانی تۆنێكی ئەرێنی و بنیاتنەر، پێشكەشكردنی پشتگیری و هاندان لە هەر شوێنێك كە بتوانرێت.
نموونەكانی كاریگەری زمانی فیدباك بۆ فێرخواز
ئێمە لێرەدا بۆ ئەوەی پەیام و مەبەستەكەمان باشتر بگات بە ئێوە، بە چەند نموونەیەك كاریگەری زمانی فیدباكتان بۆ دەخەینەڕوو:
1 - لەبری ئەوەی بڵێیت "خاڵبەندییەكەت هەڵەیە" بڵێ "هەوڵەكەت بەرز دەنرخێنم، پێشنیارت بۆ دەكەم بۆ ئەركەكانی تر ڕەچاوی زیاتری خاڵبەندیی بكەیت، تاكوو نووسینەكەت جوانتر بخوێندرێتەوە، چونكە خاڵبەندی هەڵە، مانای ڕستەكان دەگۆڕێت".
2- لەبری ئەوەی بڵێیت "نووسین و سەرنجەكانت نەرێنین" بڵێ "هەوڵەكەت بەرز دەنرخێنم، بەڵام بۆ نووسینەكانی تر با سەرنجە ئەرێنییەكانت زیاتر بێت".
3- لەبری ئەوەی بڵێیت "ئەمەت هەڵە كردووە" بڵێ "لێرەدا بوارێك هەیە كە دەتوانیت باشتر بیت".
4- لەبری ئەوەی بڵێیت "هەمیشە ئەمە هەڵە دەكەیت"، بڵێ "با پێكەوە پێداچوونەوە بە هەنگاوەكاندا بكەین بۆ ئەوەی دڵنیابین كە بە دروستی ئەنجامی دەدەین".
5- لەبری ئەوەی بڵێیت "تۆ لەم كارەدا باش نیت" بڵێ "بیرت لەوە كردۆتەوە ڕاهێنانی زیاتر لەم بوارەدا وەربگریت؟"
6- لەبری ئەوەی بڵێیت "نازانیت چی دەكەیت" بڵێ "دەتوانم هەندێك ڕێنمایی یان پشتگیری پێشكەش بكەم بۆ ئەوەی یارمەتیت بدات بۆ بەدەستهێنانی سەركەوتن؟"
7- لەبری ئەوەی بڵێیت "كارێكی خراپ دەكەیت"، بڵێ "بڕوام وایە توانای ئەوەت هەیە كارێكی لەوە باشتر بكەیت".
8- لەبری ئەوەی بڵێیت "كارەكەت شلۆقە"، بڵێ "با پێكەوە بە وردەكارییەكاندا بچینەوە و دڵنیابینەوە لەوەی كە كارێكی كوالیتی بەرز بەرهەم دەهێنین".
9- لەبری ئەوەی بڵێیت "ئەمە هەڵەیە" بڵێ "هەوڵەكانت بەرز دەنرخێنم، بەڵام با كار لەسەر باشتركردنی ئەمە بكەین".
سوودەكانی زمانی فیدباكی كاریگەر
1- پەرە بە بیری فێرخوازان دەدات، بۆ ئەوەی بزانن هەڵەكان دەرفەتی گەشەكردنن نەك شكست.
2- ئیلهام بەخشە بۆ خۆشەویستی بۆ فێربوون بە دروستكردنی كولتوورێك كە فیدباك وەك ئامرازێكی ئەرێنیی بۆ گەشەكردن سەیر بكرێت نەك وەك ڕەخنە یان سزا.
3- پەیوەندییەكی ئەرێنیی لەنێوان مامۆستا و فێرخواز دروست دەكات، بە نیشاندانی ئەوەی كە مامۆستا گرنگیی بە سەركەوتنی فێرخوازەكانی دەدات.
4- پاڵنەر و بەشداریكردنی فێرخوازەكانی زیاد دەكات بە دابینكردنی بەهێزكردنی ئەرێنی بۆ هەوڵەكانیان.
5- یارمەتیدەرە بۆ دەستنیشانكردنی بوارەكانی بەهێزی و لاوازی لە كاری فێرخوازاندا، كە دەتوانێت ڕێنمایی فێركردن و پاڵپشتی لە داهاتوودا بكات.
6- پاڵپشتی پەرەپێدانی تواناكانی بیركردنەوەی ڕەخنەگرانە دەكات لەڕێگەی هاندانی فێرخوازانەوە بۆ بیركردنەوە لە كارەكانیان و بڕیاردانی ئاگادارانە سەبارەت بە چۆنیەتی باشتركردنی كارەكانیان.
7- یارمەتی فێرخواز دەدات زیاتر هەست بە متمانەبەخۆبوون بكات لە تواناكانیان بە دابینكردنی بەهێزكردنی ئەرێنی و دانپێدانان بۆ هەوڵەكانیان.
بە گشتی، زمانی فیدباك كاریگەر دەتوانێت كاریگەری قووڵی لەسەر فێربوون، پاڵنەر و دەستكەوتی فێرخوازان هەبێت، ئەمەش دەیكاتە ئامرازێكی بنەڕەتی بۆ پەروەردەكاران لە هەموو ئاستەكاندا.
لە كۆتاییدا زمانی فیدباكی كاریگەر سەرنجی لەسەر هاوكاریی و گەشەكردن و باشتركردنە نەك ڕەخنە و لۆمەكردن. هانی فێرخوازان دەدات كە خاوەندارێتی فێربوون و گەشەپێدانیان بكەن لە هەمانكاتدا پشتگیریی و ڕێنمایی لە ڕێگادا پێشكەش بكەن.
زمانی كاریگەری فیدباك پێویستە سەرنجی لەسەر ڕەخنەی بنیاتنەر، پێشكەشكردنی نموونەی تایبەت و پێشكەشكردنی پشتگیری و ڕێنمایی بۆ باشتركردن بێت. هەروەها پێویستە هاندەری پەیوەندی و هاوكاری كراوە بێت لە نێوان مامۆستا و فێراخواز.