راچڵەكین-

لەماوەی كەمتر لە 48 كاتژمێری رابردوودا چەندین رووداوی جۆراوجۆر روویانداوە كەبۆ هەریەكێكیان كۆمەڵێك نیشانەی پرسیار دروستبووە و تائێستاش وەڵامەكانیان دیارو روون نین.

لەو ماوەیەدا ئاگرێكی بەهێز لە گەورەترین پاڵاوگەی نەوتی لە باشوری ئێران كەوتەوە، پێش ئەویش ئاگر لەگەورەترین كەشتی لۆجستی سەربازی كەوتەوەو بەهۆیەوە كەشتییەكە ژێر ئاو كەوت، چەند كاتژمێرێك پێش ئەوە دوو فڕ‌وكەوان بەهۆی كەوتنەخوارەوەی فڕۆكە جەنگییەكەیان گیانیان لەدەستدا.

تائێستاش هۆكاری تەواوی ئەو رووداوانە" روون نین" و سەرباری دەستپێكردنی لێكۆڵینەوەكان، بەڵام ئەنجامەكانیان ئاشكرانەكراون، ئەوەش هەموو شتێك نییە، بەڵكو لەمانگی تەمووزی رابردوەوە ناو بەناو تەقینەوەو ئاگركەوتنەوەی ناروون روویانداوە، زۆربەشیان لەدامەزراوە هەستیارەكان بوون وەك دامەزراوەی (نەتەنز)ی ئەتۆمی.

تەواوی ئەو رووداوانە بوونەتە سەرهەڵدانی گەلێك نیشانەی پرسیار لەئێراندا، ئەوەش حكومەتی ئەو وڵاتەی خستووەتە بارودۆخێكی نەخوازراو بەرامبەر گەلەكەیی و رووبەڕووی قەیرانێكی ناوخۆیی بێ وێنەی كردووەتەوە، هاوكات نیشانەی پرسیاری خستووەتە سەر ژێرخانی ئەمنی ئەو وڵاتە، گومانی ئەوەی دروستكردووە كە دەتوانرێت دزە بكرێتەناوی و هێرشی بكرێتەسەر.

ئاگری پاڵاوگە نەوتییەكە

سەرەتا میدیاكانی ئێران بڵاویانكردەوە، ئاگرێكی گەورە لە پاڵاوگەیەكی نەوت لە باشوری تاران-ی پایتەخت كەوتووەتەوە، دواتر بەرپرسێك بەمیدیاكانی راگەیاند ئاگرەكە لەبۆری غازی سروشتی لە پاڵاوگەی " تندكویان" لەتاران كەوتووەتەوە بەبێ ئەوەی هیچ زانیاریەكی تر بدركێنێت لەبارەی زیانە گیانی و مادییەكان.

 
 

ئاگرێكی ناڕوون و ژێرئاو كەوتن

 

كەوتنەوەی ئاگر لەپاڵاوگە نەوتییەكەی ئێران، تەنها چەند كاتژمێرێك دوای ژێرئاوكەوتنی گەورەترین كەشتی لۆجستی سەربازی ئێران لە كەنداوی عوممان-دا هات، كە ئەویش بەهۆی ئاگركەوتنەوەوە روویدا.

میدیاكانی ئێران بڵاویانكردووەتەوە،دوای ئەوەی كارەكانی رزگاركردنی كەشتییەكە شكستی هێنا كە نزیكەی ٢٠ كاتژمێری خایاند، كەشتییەكە بەتەواوی ژێرئاو كەوت.

سوپای ئێران لە راگەیەندراوێكدا باسی لەوە كرد كە تەواوی تیمی كەشتییەكە رزگاركراون، بەڵام هێشتا هۆكاری ئاگركەوتنەوەكە دیار نییە.

هارك ٤٠ ساڵە لە هێزەكانی دەریایی ئێراندا خزمەت دەكات و گەورەترین كەشتی لۆجستی سەربازیی ئەو وڵاتە بووە.

بارستایی كەشتییەكە 33 هەزار تۆنە، درێژیەكەی 207 مەترە، پانییەكەی 26.5 مەترەو خێراییەكەی 39.8 كیلۆمەترە لەكاتژمێرێكدا، هاوكات سەكۆیەكی نیشتنەوەی فڕۆكەو چوار موشەك و چوار رەشاشی 12.7 مللیمەتری لەخۆگرتووە.

كەشتییەكە ساڵی 1977 لەلایەن بەریتانیاوە دروستكراوە، لەساڵی 1984 دا لەریزی هێزی دەریاوانی ئێراندا چووە خزمەتی سەربازییەوە.

گیانلەدەستدانی دوو فڕ‌وكەوان

رۆژی سێشەممەی ئەو هەفتەیەش، دوو فڕۆكەوانی ئێرانی بەهۆی بوونی " كێشەی تەكنیكی" لەفڕۆكە جەنگییەكەیان و كەوتنەوە خوارەوەی، گیانیان لەدەستدا.

دەستبەجێ میدیاكانی ئێران بڵاویانكردەوە، فڕۆكەكە لەجۆری "ئێف-5"ەو  لەبنكەی "دزفول" بەهۆی كێشەی تەكنكی كەوتووەتە خوارەوەو هەردوو فڕۆكەوانەكەی گیانیان لەدەستداوە.

ئەوەش روونكراوەتەوە، كێشە تەكنیكییەكە بەهۆی كاركردنی یەكێك لەكورسی فڕ‌وكەوانەكان بووە لەكاتی ئامادەكردنی بۆ ئەو دەرچوونە ئاسمانییە.

تەقینەوەی كارگەیەكی تایبەت بە فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان

مانگی ئایاری ئەمساڵ تەقینەوەیەكی بەهێز لەكارگەیەكی دروستكردنی فڕۆكەی بێفڕۆكەوان لە كۆمەڵگەیەكی نیشتەجێبوون روویداو بەگوێرەی میدیا ناوخۆییەكانی ئێران بێت، بەهۆیەوە نۆ كارمەندی ناو كارگەكە برینداربوون، دوا بەدوای ئەویش رووداوێكی ئاگركەوتنەوە لە كارگەیەكی " كەرەستە كیمیاوییەكان و یاریە ئاگرینەكان" لە هەرێمی ئەسفەهان لەناوەراستی ئەو وڵاتە روویاندا.

هەر ئەو كات ئاژانسی میهر-ی ئێرانی لەزاری عەباس عەبدی، وتەبێژی فریاكەوتنی پزیشكی بڵاویانكردەوە، لێكۆڵینەوە لە تەقینەوەكەی كارگەی "سیباهان نار گۆستار" كە تایبەتە بە كەرەستەی كیمیاوی دەستیپێكردووەو كەبەهۆیەوە نۆ كەس برینداربوون.

هاوكات رۆژنامەی" گاردیان" بڵاویكردەوە، كۆمپانیای هیسا (Hssa) كەچەند جۆرێك فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دروست دەكات لەو كۆمەڵگەیە كار دەكات كە كۆمپانیای " سبهان نار گۆستار" خاوەندارێتی دەكات.

هێرشێكی " تیرۆرستی" بۆسەر " نەتەنز"

مانگی نیسانی ئەمساڵ، حكومەتی ئێران هاوتا ئیسرائیلییەكەی تۆمەتباركرد بە تێوەگلان لەو هێرشەی كارگەیەكی پیتاندنی یۆرانیۆمی لە " نەتەنز" كردووەتە ئامانج، بەئاماژەدان بەوەی هێرشەكە زیانی بە دەزگاكانی سەنتەر فیوج گەیاندووە، لەهەمان كاتدا تاران بەڵێنی تۆڵەكردنەوەی ئەو هێرشی دا لە " كات و شوێنی گونجاودا".

هاوكات رێكخراوی وزەی ئەتۆمی ئێران ئەو كات رایگەیاند، دامەزراوەی نەتەنزی ئێرانی تووشی رووداوێك بووە كە بە " تیرۆرستی" ناوی هێناوەو بەهۆیەوە وەك رێكخراوەكە بڵاویكردووەتەوە، وزەی كارەبا لەدامەزراوەكە پچڕاوەو هیچ زیانێكی گیانی و پیسبوونێكی ژینگەیی لێنەكەوتووەتەوە.

لەبارەی رووداوەكە، رۆژنامەی " نییۆرك تایمز" لەزاری چەند سەرچاوەیەكی هەواڵگری بڵاویكردووەتەوە، بەهۆی ئەو تەقینەوە بەهێزەی لەئاكامی هێرشەكەی سەر دامەزراوەی نەتەنز، روویدا، سیستمی وزەی ناوخۆی دامەزراوەكە، كە وزەی دەزگاكانی سەنتەر فیوج دابینت دەكات، بەتەواوی وێنرابووە.

ساڵی رابردوو بەهەمان شێوە، رووداوێكی ئاگركەوتنەوە لە دامەزراوەی نەتەنز روویداو زیانێكی زۆری بەدامەزراوەكە گەیاند كەبەگوێرەی هەندێك راپۆرت، بەهۆی ئاگرەكەوە تاقیگەیەكی زەمینی دامەزراوەكە خاپوور بووە كە بەكاردەهێنرا بۆ ئامادەكردنی دەزگاكانی سەنتەر فیوج.

چەند رۆژێك دوای ئەوە، رێكخراوی تەكنەلۆژیای زانیاری سەر بەحكومەتی ئێران بڵاویكردەوە، بەشێك لەدامەزراوە حكومییەكانی ئەو وڵاتە ڕووبەڕووی هێرشی ئەلكترۆنی فراوان بوونەتەوە لەنێویاندا ژێرخانی ئەلیكترۆنی بەندەرەكانی ئێران.

چەند هێرشێكی تر لە 2020 دا

لەساڵی 2020 بەهەمان شێوە زنجیرەیەك تەقینەوەو رووداوی ئاگركەوتنەوەی نا ڕۆشن لە دامەزراوە هەستیارەكانی ئێران روویاندا وەك سەربازی، ئەتۆمی و پیشەسازی.

رۆژی 26ی حوزەیرانی ئەو ساڵە، تەقینەوەیەك لە رۆژهەڵاتی ئێران لەنزیك بنكەی (بارشین)ی سەربازی روویدا، دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتەش رایانگەیاند، هۆكاری تەقینەوەكە بۆ دزەكردنی غازەوە بووە لە دامەزراوەیەكی دەرەوەی بنكەكە. دوای ئەوە تەقینەوەیەك لەدامەزراوەیەكی پزیشكی لە باكوری تاران-ی پایتەخت روویدا كە بەهۆیەوە 13 كەس گیانیان لەدەستداو شەشی تر برینداربوون.

سەرەتاكانی مانگی تەمووزی 2020 دەسەڵاتدارانی ئێران بڵاویانكردەوە، رووداوێك بووەتەهۆی داڕمانی باڵەخانەیەك لەنزیك دامەزراوەی نەتەنزی ئەتۆمی، ئەو كاتیش بەرپرسانی ئەو وڵاتە بەبێ ئاماژەدان بەهۆكارەكەی، رووداوەكە هیچ زیانێكی بەدامەزراوەكە نەگەیاندووە.

لەكۆتایی هەفتەی یەكەمی هەمان مانگدا، تەقینەوەیەك لەناوچەی باقر شەهر لە باشوری تاران روویدا، كەبەهۆیەوە دوو كەس كوژران و سیانی تر برینداربوون.

لەكۆتایی هەفتەی دووەمی هەمان مانگدا، تەقینەوەیەك لەیەكێك لە كارگەكانی بەرهەمهێنی پاشكۆ غازییەكان لەناوچەی كاویان-ی بازرگانی سەر بەشاری (فریمان) و لەدووری 75 كیلۆمەتر لەشاری مەشهەد روویدا.

رۆژی 12ی هەمان مانگ، رووداوێكی ئاگركەوتنەوە لە دامەزراوەی ماددە پترۆكیمیاوییەكان لە باشوری خۆرئاوای ئێران روویدا.

19ی هەمان مانگ میدیاكانی ئێران بڵاویانكردەوە، ئاگرێكی گەورە لە بەندەری بوشەهر روویداوە كە بەهۆیەوە لانی كەم حەوت كەشتی سووتاون، بەبێ ئەوەی هیچ زیانێكی گیانی لێ بكەوێتەوە.

رۆژی 27-11-2020 موحسین فەخریزادە، ناسراو بە بە باوكی ئەتۆمی ئێران، لە شارۆچكەی ئابسەردی تاران لە هێرشێكدا كرایە ئامانج و كوژرا

موحسین فەخریزادە مەھابادی، یەكێك بوو لە فارماندە باڵاكانی پێشووی سوپای پاسدارانی ئێران، مامۆستای فیزیك لە زانكۆی ئیمام حوسێن لە شاری تاران، و سەرۆكی سەنتەری توێژینەوەی فیزیك (PHRC) بوو. فۆرێن پۆڵەسی وەك یەكێك لە ٥٠٠ كەسایەتی بەھێزی جیھان ناوی ھێناوە. لە ساڵی ٢٠٠٧ لە لیستی سزاكانی ئەنجومەمەنی ئاسایشەوە ناوی تۆماركرا. بە یەكێك لە بەرپرسە باڵاكانی بەرنامەی ناوكی ئێران دانرابوو

ساڵی ٢٠١٨، بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل، لە كاتی قسەكردن لەسەر ئۆپەراسیۆنی بەدەستهێنانی بەڵگەكانی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران لە شوێنێكی نزیك تارانی پایتەخت، لەلایەن موساد‌ەوە، فەخری زادەی وەك "مێشكی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران" ڕاگەیاند و وتی"ناوی ئەم كەسە لەبیر نەكەن."

دوابەدوای ئەم ڕووداوە، حەسەن ڕۆحانی سەرۆك كۆماری ئێران لە پەیامێكدا ڕایگەیاند:"ئەم تیرۆرە ئیرادەی زاناكانی ئێران بەهێزتر دەكات، دەستی چەپەڵی فراوانخوازیی جیهانی و بەكرێ گیراوانی ئیسرائیل بەرپرسن لەم تیرۆرەدا."

تەواوی ئەو رووداوانە جا هۆكارەكەی دەستكرد یاخود نا، گومانیان لەسەر دۆخی ئەمنی ئێران بەتایبەت ناوەندە هەستیارەكانی ئەو ولاتە دروستكردووە، تەواوی ئەو گومانانەش لەلایەن حكومەتی (تاران)وە نەڕەوێنراونەتەوەو وەڵامی شیاوی پرسیارەكانیان نەدراوەتەوە.