ئاسۆ عەبدوللەتیف
08/09/2020
لە ڕاستیدا بیرۆكە و پڕۆژەی بە هەرێمكردن پێش هەر شت پڕۆژەی سێنتراڵكردنی شارە بە مانا تەقلیدییەكەی و پەراوێزخستنی دووبارەی شارە كەناردەستەكانە، ئەم پڕۆژە چەند بەهێزیش بێت هێندە كەمخوێنە كە توانای ئەوەی نییە لەسەرپێی خۆی بوەستێ بە حوكمی كۆمەڵێك فاكتەری ناوخۆیی كوردستانی و عێراقی.
پێشتر پڕۆژە نەبوو خەونێك بوو بۆ لامەركەزیەتی سلێمانی، بۆ شەرعیەتدان بە پرسەكە لە ڕووی زمانەوانیی و داڕشتنی میدیاییەوە هەڵەبجەو گەرمیانی بۆ زیادكرا، پرسی لامەركەزیی وەك كارتێكی فشار سوتاو ئێستا بۆتە داواكاری و پڕۆجێكتی هەرێمی سلێمانی، ئەم كۆنسێپتەش خۆی لە بنەڕەتدا داوایەكی بەرتەسك و شارچی و ئاغاوات و میلـلیگەرای كۆنە لە بەرگی وشەی مۆدێرنی كەمپەین و ئیمزاو یاسادا، وەك ئەوەی گرفتی ئێمەی كورد لە باشور، زاراوەو سیاقی وشەو زمانەوانیی قەبە بێت.
دیارە ئەوانەی هەڵگری ئەم هەڵمەتە میدیاییەن هێشتا دەرك و ئاوەزیان ناگاتە ئەو باوەڕەی كە سیستمی حوكمڕانیی هەرێم و پڕۆژە سیاسییەكانی ناویشی، بە یاساو پڕۆژە بڕیارەكانی پەرلەمانیشەوە بەبێ تەوافوقاتی سیاسی و ڕێككەوتن ئاسان تێناپەڕێ و قۆرخە بۆ یەكێتی و پارتی بەپێی زۆرینەی ڕەهاو هێزو پاوەری شۆڕشگێڕی، ئیتر ئەوە فاكتێكی زانراوە، ئیتر پرۆژەیەكی وا لە بازاڕگەرمی و ماركێتینگ بۆ مەبەستی دیكە زیاتر هیچیتر نییەو تەبلیغاتی شێرە بۆ ڕاوكردنی ئاسك.
كاتێك ئەم گروپە باسی هەرێمی سلێمانی دەكەن دەبێ ئەو دەرك و تێگەشتنە سیاس و هۆشیارییە گشتیەیان هەبێت كە هێشتا ئەو عێراقە فاشیست و شۆڤێنیزمە مەزهەبییە دانی ڕەوای نەناوە بە فیدڕاڵیەتی هەرێمی كوردستان خۆیدا بەو هەموو پایەو پاسارەوە، ئیتر چۆن ڕێگە بە هەرێمێكیتری بچوك دەدات، لەكاتێكدا هەرێمی بەسرەو ناوەراستی عێراق چەندین ساڵە ئەم دەهۆڵە دەكوتن و بێوەڵام ماونەتەوەو تابێت ئاوی خواردنەوەكەشیان سوێرتر دەبێت.
ئەو سیناریۆیە دەرهاوێشتەو ململانێیەكی حیزبییەو قوڵایی ستراتیجی و سیاسی نییە، لەلایەكی تر حەق نییە ڕێگە بدرێت سەنگی سیمبولیكیانەی گەرمیانی ئەنفالكراو یان هەڵەبجەی ڕەمزی قوربانیان بەكاربهێنرێت بۆ ئەم پرسە، هەڵەبجە چیتر كەرەستەی تاقیگایی نییە بۆ پڕۆژەی شكستخواردووی ئەم گروپ و ئەو حیزب، باش دەزانن هەڵەبجە چەند ساڵە گیرۆدەی ئەو گەمەو نازناوە میللیگەرا بێتامانەیەو تا دێت بچوكی دەكەنەوەو بەئاستەمیش بۆنی پارێزگای لێنایەت و بەهەر هۆیەك بێت ناهێڵن پارێزگا بێت لە ڕوی كەینونەی جوگرافی و ئیدارییەوە، دەی ئەو بەهەرێمكردنەش دۆخەكەی هەڵەبجە خراپتر دەكات و ئەو برادەرانەش باش لەمە تێدەگەن.
ئەم گروپە دێن سلێمانی دەكەن بە هەرێمێكی بچوك و دیارە خەیاڵیان بۆ بە سویسراكردنی سلێمانی چووە، پیرۆزە سلێمانی چۆن جوان و زەخرەفە دەكەن، بەڵام بێئاگا لەوەی پرۆژەی فیدراڵیزەكردنی سیاسی كانتۆنات و پارێزگاكان بە بیرو جیهانبینی سیاسی قوڵ و ماستەر پلان و زەخیرەی گەورەو كەلتوریی و لێبوردەیی و بەرنامەی درێژخایەن و توێژینەوەی زانستی دەكرێت و كردەیەكی ئاسۆیی نییە بەتەنهاو بە میدیایەك و پرێس كۆنفرانس و ڕقلێبونەوە لە بنەماڵەو هێزێكی دیاریكراو ناچێتە سەر، چونكە ڕقی سیستماتیك لە پشت هەر پرۆژەیەكەوە بێت دەیكاتە پرۆژەیەكی سادەی نزم و ڕەشۆك و نزم و شار لە مانا زانستیەكەی دوور دەخاتەوە.
پاشان هێشتا بەشێك لەو كادرە دەستڕۆشتووە ئیدارییە بیرۆكراسیانەی سلێمانی ڕێگە نادەن بەڕێوەبەرایەتییە گەورەكان بدەنەوە دەست هەڵەبجە، تا لەسەرپێی خۆی بوەستێت، هێشتا خەون بەو ڕوانگە كلاسیكییە سێنتراڵەوە دەبینن كە ئیمارەتی بابانی لەسەر دروست بوەو دەشیانەوێت بەشێك لە جاف و گۆران و ئیمارەتی شارەزوریش بخەنە سەر ئەو پرۆژەیە، ئەم تایپە دواجار بە چارەسەری موچەو بە جێبەجێكردنی باشترین بەرزەپردو تونێل و بەرزكردنەوەی نرخی شوقەو زەویەكانی تەنها بۆ سێنتەری سلێمانی كۆتایی دێت و شارەكانی تریش سفر بەدەست، ئاخر یانی چی نرخی یەك شوقە لە سلێمانی بگەیەننە ئاستی نرخی ماڵە مێژوییەكەی پاشاو عادیلەخانم و وەسمان پاشای جاف، هێشتا پرۆژەیەكی جوتساید بۆ هەڵەبجە بە شایان نازانن، خەستەخانەكانیش لە هەڵەبجە دەبێت دوكتۆرو ئەمبوڵانسی سلیمانی هەبێت، ئەرێ هەر بە هێواشی پرسیوتانە كوا نەفەق و خەستەخانەو بەرزەپردیی هەڵەبجەو گەرمیان، كوا ئەو مەرزە نێودەوڵەتیەی هەڵەبجە سازان كە بڕیار بوو بیكەنەوە، چۆن ئەم هەرێمە تازەیەتان پەیوەست نەكردوە بە مەرجی دەروازەیەكی نێودەوڵەتی بۆ هەڵەبجە، هێشتا هەر ئێوە شاری پێنجوێنیش ناخەنەسەر پارێزگای هەڵەبجە چۆن ڕوانگەی كەلتوریی هەرێم و فراوانخوازیتان پێشدەخەن؟
ھەڵەبجە هیچ پێویستی بە هەرێمێك نییە كە توانستی پاراستنی ژینگەو درەختەكانی نەبێت و ساڵ نییە ئاگری تێبەرنەدرێت بەبێ هۆكار، ئەم دروشمی بە هەرێمكردنە تەنانەت لە ڕوی یاساییشەوە مستەوای ئارگیومێنتێكی جددی نییە، پەتای پێش هەڵبژاردنە بۆ كۆمەڵێك فشاری حیزبی و پراگماتی، بۆیە هەڵەبجە كە هێشتا لە ناو فەزای ئیداری و ئورستۆكراتی شاری سلێمانیدایە، سلێمانیش بە ئارەزووی خۆی بچوكی دەكاتەوە تا ئاستی لێكردنەوەی دەشتی شارەزوریش لە جوگرافیاكەی.