كاروان عەلی شامار
15/05/2020
لەدوای ئەنجامدانی ریفراندۆمەكەی ھەرێمی كوردستانەوە، بارودۆخی ناوچە دابڕێنراوەكان بە ئاقارێكی مەترسیداردا تێپەردەبێ و بەتایبەتیش شاری خانەقین. گەر یەكێتی نیشتیمان كوردستان پلانێكی خێراو ئانی نەبێ بۆ روبەڕووبوونەوەی ئەو پەلامارە تیرۆرستیانەی كە لەلایەن عەرەبە شۆفێنییەكانەوە دەكرێتە سەر فیگەرو كەسایەتییە كوردەكان و ھەروەھا سنورێك بۆ راگواستن و وەدەرنانی ماڵ و خێزانە كوردەكانی سنوری خانەقین دانەنرێ، ئەوا دوور نییە جارێكی تر ھاوشێوەی رژێمی بەعس خەڵكی رەسەنی شارەكە دوچاری نەھامەتی و تەعریب و تەرحیل بكرێنەوە.
بەھۆی بوون و بەردەوامی كردەوە تیرۆرستییەكان، زۆرێك لە گوندەكانی سنوری خانەقین چۆڵكراون و ئەو خەڵكە كەمەش كە لەنێو گوندەكاندا ماونەتەوە، ریسك بە ژیانیان دەكەن و لە دۆخێكی پڕ لە مەترسی و دڵەراوكێدا دەژین. گروپە چەكدارەكان ھێرشەكانیان چركردۆتەوە بۆ سەر ئەو گوندانەی كە تەواوی دانیشتوانەكەی كوردن، لەچەند شەوی رابردوو ھێرشیان كردۆتە سەر گوندی مێخاس، ئەو گوندە دانیشتوانەكەی لە ئاینزای كاكەین و شوێنەكەیان ستراتیجییەو ھێڵی تەماسەو دەروازەی چوونەنێو شاری خانەقینە، ئەگەر دانیشتوانی ئەو گوندە چۆڵ بكرێ، ئەوا ناوجەرگەی خانەقین و گەڕەكەكانی دەكەونە مەترسییەوە. لەئەنجامدا كوردانی خانەقین بەزۆرەملێ ناچاردەكرێن كە شارەكەیان چۆڵ بكەن!
داعش تا ھەنوكە ھیچ بەرپرسیارێتییەكی سوتانی دەغڵ و دان و ھێرشەكانی چەن شەوی رابردووی بۆ سەر گوندەكانی دەوروبەری خانەقین نەگرتۆتە ئەستۆ! وەلێ لێرەیا ئاماژە بەچەن ئەرگومێنتێك دەكەین كە پشتڕاستی ئەو فاكتانە دەكاتەوە، ئەوەی لە خانەقین دەگوزەرێ داعش نییەو زادەی پلان و ستراتیجی عەرەبە شۆفێنییەكانە، بەتایبەت (عەرەبە كروییەكان) كە ئەوانیش بەھاوكاری چەن یەكەیەكی حەشدی شەعبی فاكتەرن لە تێكدانی ئارامی شاری خانەقین!
١. تا ھەنوكە ھیچ دەخڵودانێكی گوندە عەرەبەكان نەسوتێنراون و لەكاتێكدا بەھۆی دووریان لە شاری خانەقینەوە، ئاسانتر دەتوانرێ پێیان بگەن. زۆرێك لەو گوندانەی كە دانیشتوانەكەی عەرەبی ھاوردەن تا ئێستا ھیچ رووبەڕووبونەوەیەكی چەكداری رووینەداوە!
٢. رووداوەكەی چەن شەوی رابردوو كە بەھۆیەوە دوو گەنجی كاكەیی لە گوندی مێخاس و ژن و مێردێك لەگوندی تەفرەقە شەھید كران، كامێرای حەراری لەھەردوو جێگە بوونی ھەبووە، لێ ھێزە ئەمنییەكانی حەشدی شەعبی رێگەیان نەداوە كە سەیری جموجۆڵەكانی چەكدارەكانی پێبكرێ، واباسیش دەكرێ كە لە سەروبەندی ھێرشەكاندا كامێراكان كوژێنرابێتەوە.
٣. كاتێك چەكدارەكان ھێرش دەكەنە سەر گوندی مێخاسی دوو لەدانیشتوانەكەی شەھید دەكرێن كە سەرقاڵی دروێنەكردن بوونە، لێ دوو ھاوڵاتی عەرەبیشیان لەگەڵ بووە وەلێ ھەر لەجێدا ھەردووكیان ئازاد كراون!
٤. ئەو چەكدارانە لەكاتی ھێرشەكانیاندا زۆر رۆچوونەتە نێو گوندەكان و شارەزاییەكی باشیان ھەبووە لە رێگاوبانی ناوچەكە و گومان دەكرێ چاوشیان لەگەڵ بێ و ئاسانكاریان بۆ كرابێ لەلایەنە ھێزە ئەمنییەكانەوە.
٥. لەكاتی ھێرش بۆ سەر گوندەكانی تەفرەقەو مێخاس، ھێزە ئەمنییەكانی ناو شاری خانەقین دوای دوو كاتژمێر گەشتونەتە سەر جێگەی رووداوەكە، كە ئەمەش نیشانەی كەمتەرخەمی و ھەبوونی جۆرێك لە تەنسیق بووە لەنێوانیاندا!
٦. ئەوەی گومانەكان زیاتر دەكا ئەوەیە كە لەچەن مانگی رابردوودا ھێزە ئەمنییەكانی حەشدی شەعبی دوو فەوجیان دروست كردووە بۆ پارێزگاری ناو شاری خانەقین، كە پێكھاتەی ھەر دوو فەوجەكە عەرەبی سونین و لەعەشیرەتی (كروی) دەبن!
خولاصە، بێگومان ھەنوكە چارەسەری جەزری كێشەی ناوچە دابڕێنراوەكان بەگشتی و شاری خانەقین بەتایبەتی ھەر وا ئاسان نییە، پێویستی بەرێكەوتنی سیاسی ھەیە، بۆیە لێرەیا كۆمەڵێك پێشنیار دەكەین بۆ ئەوەی ھەرچی زووە چارەسەرێكی مام ناوەندی بۆ بكرێ و چیتر خەلكی شارەكە قوربانی زیاتر نەدەن.
١. بەھاوكاری سەرۆك كۆمارو فراكسیۆنی یەكێتی لەپەرلەمانی عیراق، بەتایبەت سەرۆك و ئەندامانی لیژنەی بەرگری و ناوخۆ، رێكەوتنێكی سیاسی بكرێ بۆ دروستكردنی ھێزێكی ھاوبەش لە ھەموو پێكھاتەكان بۆ پاراستنی شارەكە.
٢. ئەو ھێزانەی بەرپرسن لە ئەمنیەتی شاری خانەقین پێك ھاتوون لە سوپای عیراق و ھێزەكانی حەشدی شەعبی، ھێزەكانی بەدرو عەسایبی ئەھلی حەق ململانێیەكی گەورە لەنێوانیاندایەو بەشێك لەو ھێزانەش دۆستایەتی و سۆزیان بەلای كوردا ھەیەو دەكرێ تەنسیق و كۆدەنگیان لەگەڵدا بكرێ بۆ گەڕانەوەی ھێزی پێشمەرگە.
٣. لەدوای شانزەی ئۆكتۆبەرەوە بۆشاییەكی گەورەی ئەمنی لە شاری خانەقین دروست بووە، پێویستە تەنسیق لەگەڵ ئەمریكییەكاندا بكرێ و باس لە زەروریەتی پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە بكرێ، ئەویش تەنھا بەگەڕانەوەی ھێزی پێشمەرگە دەبێ یاخود دروستكردنی ھێزێكی تایبەت لە كوردەكانی سنورەكە، كە سەر بە حكومەتی عیراقی بن.
٤. ئەو كامێرا حەراریانەی كە بۆ پاراستنی شارەكە جێگیركراون، بدرێت بەدەستێكی ئەمین و لە دەست چەكدارانی حەشدی شەعبی وەرگیرێتەوە رادەستی سوپای عیراق یاخود پۆلیس و ئاسایش بكرێ.
٥. دابینكردنی چەك و پێویستی سەربازی بۆ خەڵكی گوندەكان، بەتایبەت بۆ دانیشتوانی ئەو گوندانەی كە مەترسی رووبەڕووبونەوەی چەكداری دەبنەوە.
٦. مۆڵەتدان و گەڕانەوەی كاتی ئەو پێشمەرگانەی كە دانیشتوی شاری خانەقینن و لەناو ھێزەكانی حەفتاو دامودەزگا ئەمنیەكانی حكومەتی ھەرێم دەوام دەكەن، جێگیركردن و بڵاوپێكردنیان بە جلی مەدەنییەوە بەناو گەڕەك و گوندەكانی سنوری شارەكەدا.