سالار مەحمود
3 رۆژ پێش ئێستا
لە دوای پرۆسەی ئازادی عیراقەوە كورد وەك هاوبەش چووە ناو ململانێیەكی نوێوە لەگەڵ بەرەی حوكمڕانانی نوێی عیراق، بەهەردوو لای شیعەو سونەوە.
هەموو قۆناغەكانی پێكهێنانی حكومەت و ئاڵوگۆڕ، بۆ كورد ئالەنگاری نوێ لە كێشمەكێش دەهاتنە پێش.
بەهۆی بوونی چوارچێوەیەكی دەوڵەتیی و هەبوونی چەند بنەمایەكی دەستوریی، ئەو دەرفەت و ئاڵۆزیانە هەورازو نشێوی دەكرد بەڵام نەدەگەیشتە پچڕان.
ئاكامی هەر قۆناغێك لەسەر میكانیزمێك پێكهاتن دروست دەبوەوە.
باس لە سەرەتاكان ناكەین كە كێرڤی كورد هێندە بەهێزبوو، لەهەولێر یا سلێمانی، رێكەوتن لەسەر پێكهێنانی كابینەی حكومەتی بەغدا دەكرا.
سەرۆك مام جەلال بەحكومی كەسایەتی خۆی و پێگەكەی وەك سەرۆكی وڵات و، كاك مەسعودیش وەك خۆی و پێگەكەی سەرۆكی هەرێم. لە ئاشتكردنەوەی ناو ماڵی شیعەو نێوانی شیعەو سونەش بێ درێغ بوون. بۆ ئەوەیانبوو ئەزموونەكە بەرقەرار بێت و زۆرتریش لەبەر خاترجەمی نەبوو، بەڵكو لەبەر پاراستنی ئەو دەستكەوتە دەستوریانە بوو كە بۆ كورد لە عیراقدا چەسپێنرا.
دوای دوو دەیەو لەم هەلومەرجە نوێیەدا شانۆی سیاسی لەعیراق و كوردستان گۆڕانیان بەسەردا هاتوە نە كارەكتەرەكانی سیاسەت لەبەغدا هەمان كارەكتەری جارانن، سۆزی قوربانی و مێژووی هاوكاریی ئۆپۆزسیۆنی عیراقی لەلایەن شاخەكانی كوردستانەوە پێ بزانن.
نە لە كوردستانیش هەمان متمانەی پێكەوەیی و یەك دەستی و یەكڕیزی سەردەمی مام جەلال ماوە.
ئەم شانۆ سیاسیە لەوێ و لێرەش پێویستە لەبەرچاو بگیرێت بەتایبەتی لەهەر مامەڵەیەك لەگەڵ بەغدا.
لە چەند ساڵی رابردوودا كێشەی جۆراوجۆر لەنێوان هەرێم و بەغدا دروست بون، تا گەیشتە ئەوەی بڕینی قوتی خەڵكی كوردستان كرایە پێخۆری ئەو ململانێیانە.
پێگەو گەشەی ئابوری و، ئاوەدانی كوردستان بە قۆناغ رووی لەلاوازی كرد، بە پێچەوانەشەوە پێگەی بەغدا بەرەو بەهێزیی هەڵكشا.
سەرچاوەكانی هێزی كوردستان گەمارۆ دران.
وەك چۆن دەوترێ دەوڵەت بە عەرەبانە كەروێشك دەگرێت، ئاوا هەنگاو بەهەنگاو بەغدا لەسەر ئەرزی واقیع و ئاستەكان ئەجندای دەست كورتكردنەوەی هەرێمی بردە پێش.
بۆ یەكەم جار لەو مێژووەدا سێ مانگ واتە نەوەت رۆژ بەسەر یەكەوە حكومەتی بەغدا ناردنی مووچەی كوردستانی راگرت لەبەر مەبنای چەند پێش مەرجێك.
دوو تێز لە كوردستان هاتنە ئاراوە تێزێك یەكێتی نیشتمانی كوردستان نوێنەرایەتی دەكرد كە چارەسەر رێكەوتنە لەگەڵ بەغدا و دەرەتانێكی تر نیە جگە لە رێكەوتن و پێكهاتن لەگەڵیان.
چونكە دۆخی ناوخۆیی و شەڕی ناوچەیی و نزیكبونەوە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراق كە هەموو لایەنە كوردستانیەكان كاندید و لیستیان پێشكەش كردوە. دۆخەكە یارمەتیدەر نیە بۆ ریسك و بژاردەی تر.
تێزی دووەم پارتی دیموكراتی كوردستان نوێنەرایەتی دەكرد بایكۆتكردن و كشانەوە لە پرۆسەی سیاسی لە بەغداو نەچوونە ژێر باری داخوازیە یەك لەدوا یەكەكانی حكومەتی عیراق بەچارەسەر دەزانی.
لایان وابوو هەرێم چەن بچێتە پێش ئەوان مەرجی نوێتر دەكەنە بیانوو.
نوێنەرانی ئەم دوو تێگەیشتنە یەكێتی و پارتی لەسەر ئاستی باڵای بڕیاردان لە ٢٠٢٥/٧/١٤ كۆبوونەوە. دوای گفتوگۆی هەموو ئەگەرەكان و رەهەندو لێكەوتەكان بڕیار درا سەرۆكی یەكێتی بە نوێنەرایەتی “ كوردستان” بچێتە بەغداو دەسەڵاتی رێكەوتنی هەبوو. لە ماوەی سێ رۆژی گفتوگۆدا توانرا رێكەوتن بكرێت. لەسەر هەناردەكردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان و هەرێمیش مەرجەكانی بەغدا جێبەجێ بكات.
عیراق بەنیاز بوو تا دوای ساڵی ٢٠٢٥ و تا دوای پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، مووچە نەنێرێت. دەیویست سود لەو دوو دەنگیەی هەرێمی كوردستان ببینێ.
زۆربەی لایەنەكانی عیراق خۆیان ئامادە كردبوو قوتبڕینی خەڵكی كوردستان بكەنە دەستكەوت و كەرەستەی بەدەستهێنانی دەنگ و كورسی پەرلەمان.
بۆ ئەوەش دەیانویست سود لە گوتاری توندو كاردانەوەی توندی هەرێم ببینن بۆ ئەو نیازە.
بەڵام یەكخستنی تێزی رێكەوتن و یەكدەنگی یەكێتی و پارتی لەم پرسەدا رێكەوتنەكەی لێ هاتە كایەوەو، مەترسی نا ئاشكرا كراویشی لەسەر هەرێم دورخستەوە!.
وا یەكەم مووچەی دوای وەرزێك قوت بڕین نێردراو، واش بڕیارە بەهەمان میكانیزم تا ئەمساڵ پێدانی مووچە بەردەوام بێ. ئەگەر تەڵەزگەی نوێ نەهێنرێتە رێ.
پرسیار ئەمەیە ئەی لەدوای ئەمە چی بكرێت؟
نوێنەرایەتی هەرێمی كورستان لەهەردوو هێزی سەرەكی خۆی بەرجەستە كردوە، ئەم نوێنەرایەتیە بەهێزو فراوان بكرێت بۆ بەشداری هێزەكانی تریش و لە بەهێزكردنی یەك گوتاریی و هاوهەڵوێستی پێگەی لایەنەكانی تر نادیدە نەگیرێت.
بەرنامەیەكی سیاسی نوێ دابنرێت بۆ بەشداریكردن لە پرۆسەی حوكمڕانی دوای هەڵبژاردنی عیراق،
چونكە بەبیانوی ئاڵوگۆڕی پۆستی سەرۆكایەتیەكان لە عیراقی دوای هەڵبژاردن خواستی لە قاڵبدانی كورد هەیە. هەروەها پرسی نیشتمانی و مافی دەستوریی و نوێنەراتیكردنی دەوڵەت لە ئاستی ناو نەتەوەیی بكرێتە پێشمەرجی بەشداریكردن. نەوەك تەنیا هەموو پرسەكانی كورد لە كوردستانی عیراقدا لە بۆتەی مووچەدا كورت بكرێتەوە.
لەناوخۆدا دەست بكرێت بە هەڵمەتێكی هەمەلایەنەی گۆڕانكاریی ئیداریی و چاكسازیی سیاسی بەجۆرێك لە خزمەتی پێگەی هەرێم و ژیان و كات و گوزەرانی خەڵك بێ، چونكە رۆتین و بەرتیل بێ هیوایی و بێ متمانەیی لەناو خەڵكدا زیاتر كردوەو، خەریكە دەبێتە دیاردە. لەوەش خراپتر ئەم درمە بۆ پەردەپۆشكردنی بەرگی دڵسۆزیی و پەرۆشی دەكرێتە بەر.
لە دوای سێ مانگ لە پێنەدانی مووچەی خەڵكی كوردستان دەركەوت زمانی گفتوگۆو رێكەوتن، تێزی یەكڕیزیی و كاری پێكەوەیی رێڕەوە راستەكەیە تا ماوەیەكی دورتریش. ئەم تێزە لەناوخۆی هەرێمەوە بكرێتە بنەماو ئینجا ببێتە پرۆژەی “ كوردستان” بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ حكومەتی عیراق لەسەر كۆی پرسەكانی پەیوەست بە ئیدارەدانی دەوڵەت.
بۆ ئەوەی لەهەرێمەوە بتوانین بپەرژێینە سەر راپەڕاندنی ئەركەكانی تری پەیوەست بە چاكسازیی ئیداریی و هاوكاری بەشەكانی تری كوردستان لە چارەسەری سیاسی و پاراستنی هەرێم و دەوروبەرەكەمان لە پریشكی شەڕو تەنگژەی نوێ.