وەك دیباجەیەك، پێش ئەوەی لەسەر ئەم بۆچوونە جیاوازەم تۆ وێنەی خۆت لێببێتە شۆڕشگێڕ، بەرگریكار لەماف و ئازادی خەڵك و من بخەیتە ناو گۆشەی پاراستنی دەسەڵاتخوازییەوە، نمونەیەك دەخەمە روو.(( وەك كەسێك لەبەر بڕوابوون بە ئازادی و مافی هاوڵاتی بوون، لەسەرەتای كارمەوە تا ئەم دوایانە، لەلایەن ئەم دەسەڵاتە حیزبی و ئایدۆلۆژییەوە چەندینجار دادگایی و دەستگیركراوم، سیێجاریش لەلایەن پیاوانی حیزبەوە پەلامار دراوم، جگە لە هەڕەشە و هەزاران تۆمەت و جنێو چەندین میكانیزمی دیكەی بێمانا، كە هەریەك لەمانە ئازارەكەی زۆر زۆرتربوو لەوەی بێگانەیەك بەرامبەرم بیكردایە، بۆیە ئەمە دەڵێم تێبگەی لەوەی كوردبوونی من پەیوندی بەو خراپەكاریانەوە نییە، حیزبێك یان ئایدۆلۆژیاییەك و حەشاماتەكەی بەرامبەرم كردویەتی، كوردبوون وزەیەكە لەناو هوشیاریمدا تا روانینم بۆ ژیان و ئازادی فراوانبكات.))
جارێكی تر دەچمەوە سەر تێزێكی (هانا ئارێنت)، كە هەفتەی پێشوو مامۆستا (مەریوان وریا قانع) شتێكی لەبارەوە نووسی، تێزەكە دەڵێت: " گەر كەسێك وەك جولەكە هێرشی كرایە سەر، پێویستە وەك جولەكەیەك بەرگری لە خۆی بكات." لە ئێستادا هەرێم، واتە كورد، لەژێر دوو هێرشدایە، هێرشێكی سەربازی، هێرشێكی سیاسیی و ئابووریی كەبەشە گەورەكەی هەڵەی خۆی بووە. بەڵام هەردوو هێرشەكە چەندە بۆ تێكشكاندنی هەرێمە، هێندەش بۆ تێكشكاندنی كەسایەتی و كارەكتەری كوردە كە لەناو ئەم رووبەرەدا كە خەریكی زیندوكردنەوەی هوشیاری كوردبوونە. رەنگە هیچ پێویست بەوە نەكات قسە لەسەر سیستەمی دەسەڵاتەكەی هەرێم بكەم، چونكە هەموو تاكێكی ناو ئەم رووبەرە بەباشی مۆدیڵی سیستەمەكە دەناسێت و بۆی تێوارە و دەشزانێت چۆن چەمكی كوردایەتی شێوێنراوە و بارگاوی كرا بە ئایدۆلۆژیا. ئەو چەمكە ئیدی چەمكەكەی (حاجی قادری كۆیی) نییە، كە تێیدا (تاك، مافی تاك، ئازادی تاك، بوونی تاك.) بنەوانەكەی بن.
دەسەڵاتی هەرێم لە ئێستادا لاوازە، بە پێی دیدگای ئەویتری دەرەوە، واتە كورد لاوزە، چونكە سیستەمی دەسەڵات لە دونیای نوێدا بەستراوە بە شوناسی كۆمەڵگەكەشییەوە. هەرێم تەنها لە دیوە ئابوورییەكەدا بەهۆی خراپ مامەڵەكردنی دەسەڵات تووشی دۆخی خواربوونەوە نەهاتووە، لەپاڵ ئەمەدا پڕۆژەی كۆتایی هاتن لە ئارادایە، ئەم پڕۆژەی كۆتایی هاتنە لە جوڵەیەكی سەربازییەوە دەست پێدەكات، بۆ جوڵەیەكی دیكە. كێشەی دراوسێكان لەگەڵ هەرێم، كێشەی هێزێك و دوو هێز نییە لەناو خاكی هەرێمدا، كێشەیەكە رەگوڕیشەی لەناو مێژووی رابردوودا هەیە، كێشەیەكە پەیوەندی بە دیدگا رەگەزپەرستییەكەی ئەوانەوە هەیە بۆ كورد، جارێكیان لە دیدارێكدا (بەختیار عەلی) وتی:" هەتا كورد نەبێت بە دەوڵەت، ناتوانین لەبارەی دیموكراسی بوونی رۆژهەڵاتەوە قسە بكەین." ئەم دیدگایە دەمانباتەوە بۆ خوێندنەوەی ئەویتر، ئەویتری _عەرەب، فارس، تورك_ هەركاتێك توانیان كورد بە خۆی و شوناسەكەیەوە، بەخۆی و كلتوورەكەیەوە، بەخۆی و جیهانبینی و نیشتیمانەكەیەوە قبوڵیبكەن و دەرك بە بوونی و تواناكانی و دەسەڵاتەكان و مافەكانی بكەن، ئەوكات دەكرێت قسە لەسەر هاتنی مۆدێلێك لە دیموكراسی بكرێت بۆ رۆژهەڵات. ئەمما تا ئەم چركەساتە نەك ئەم دیدگایە بوونی نییە، بەپێچەوانەكەیەوە رەگەزپەرستی و ئایدۆلۆژیا و سڕینەوەی كورد، بەشێكی گەورەی سیما و جیهانبینی دراوسێكانە.
هێرش بۆ سەر هەرێم، تەنها هێرش نییە بۆ خاكێك، یان سنوورێكی دیاریكراوی دەسەڵاتی ئایدۆلۆژی، بەڵكو هێرشە بۆسەر شوناسی هەریەكێكمان. ئەو رێكەوتنەی لەنێوان_توركیا و عێراق و ئێران_بە چاودێری _ئەمریكا_ پاش ریفراندۆم ئەنجامدرا، هەوڵدەدرێت لە ئێستادا وردە وردە خاڵەكانی جێبەجێبكرێن. _عێراق_ بە فشارەكانی هەوڵی كۆتایی هێنانی دەسەڵاتی ئابووری هەرێم دەدات._توركیا_ بەبیانووی نەیارەكانی، دەیەوێت لە هێڵی كەنارەوە لە_ دهۆك_ەوە بۆ پشت ناوچەی (سۆران) تا نزیك (وەرتێ و پاشان قەندیل) سەربازرێژی بكات. ئەوانەی شارەزایی سەربازییان هەیە، لەوە تێدەگەن سەرباز خاڵی ستراتیژی دەگرێت و پێویست ناكات بێتە ناو شارەكانەوە، ئەوخاڵانەی دیاریانكردوە بیگرن و پایەگای خۆیانی تێدا دامەزرێنن، پارێزگایەك و نزیكەی سی قەزا دەكەونە ژێر دەسەڵاتیان. _ئێران_یش هەوڵی ئەوە دەدات _هەولێر و سلێمانی_ ببنە ئیدارەیەكی دەستەمۆكراو لەژێر هەیمەنەی ناوەندا و خۆشی لەناو رووبەرەكەدا كاریگەری بمێنێت،(ئەمریكا) تەماشاكەرە یان ئەشێت كەمێك نائومێدبێت لە هەرێم بۆیە هیچ قسەیەكی لەسەر رووداوەكان نییە و بێگومان ئاگاداری هەموو جوڵەیەكیشە.(ئەگەر پڕۆژەكەیان سەربگرێت بەم جۆرەیە، گەر سەریش نەگرێت، ئەوە شانسێكی تر دەدرێت بەكورد تا بیرێك بكاتەوە.)
هەرچۆنێك بێت، هەڕەشە لەسەر كوردە، كەوایە دەبێت وەك كورد مامەڵە لەگەڵ ئەم هەڕەشەیە بكرێت. ناكرێت تەنها داوا لە ئەویتر بكرێت هاوكارمانبێت، لەكاتێكدا ئەویتر خۆی بەشێكە لە رێككەوتنەكە. تێزەكەی (هانا ئارێنیت) وەك مامۆستا (مەریوان وریا) دەڵێت:" بەرگریی ڕاستەقینە بەرگرییە بەناوی كوردبوونەوە، بەناوی شوناسێكەوە كە میلەتێكی چەند ملیۆنی بوونێكی تایبەت و پێگەیەكەی تایبەتی لەناو جیھانی ئەمڕۆدا پێدەبەخشێت. بەرگریكردن بەناوی كوردبوونەوە فۆرمی سەرەكیی و ڕاستەقینەی بەرگرییكردنە، كە وەك كورد پەلاماردرایت پێویستە وەك كود بەرگریی لەخۆت بكەیت."
ئەم بەرگرییە پەیوەندی بە بوونی كوردەوە هەیە، نەك پەیوەندی بە سیستەمی دەسەڵاتە ئایدۆلۆژییەكەی، واتە: بەرگرییەكە بەرگری نییە لە دەسەڵاتەكە، هێندەی بەرگرییە لە شوناس و كورد بوونەكە. هەركارەكتەرە و لەشوێنی خۆیەوە دەتوانێت هەست بەم مەترسییە بكات لەسەر شوناسەكەی، دەشتوانێت بچێتە دۆخی بەرگرییەوە بەو فۆڕمەی لەتوانایدا هەیە، ئەشێت بەرگریكردن لە كردەیەكی بچوكەوە دەست پێبكات، تا كردەیەكی سەربازی. بەڵام ئیرادەی بەرگری لە شوناس، سەرلەنوێ مانەوەیە بۆ بەرهەمهێنانی ژیانێكی جیاوازتر لەوەی بینیمان. (دەزانرێت ئەم دەسەڵاتە حیزبییە هیچ شتێك نەما بەرامبەرمان نەیكردبێت، بە مەیلی خۆی ئازاری داین، بەڵام لە هەموو ئازارەكان سەختر ئەوەیە، بوونت و شوناست جارێكی تر لەژێر هەڕەشەدابێت. هیوادارم چۆن دەسەڵات هەمیشە رەخنەگر بە دوژمن دەزانێت چونكە حەقیقەتەكان دەڵێت، خوێنەری ئەم وتارەش لەسەر بۆچوونەكان وێنەیەكی شێواوترمان بۆ دروستنەكات، چونكە جیهانەكەمان بووە بە جیهانی تۆمەت و یەكترشكاندن و یەكتر سڕینەوە.) یانی هەرتاكە و لە جێگای خۆیەوە دەتوانێت بڵێت: لە بەرامبەر هەڕەشە لە بوونم و شوناسەكەم پێش هەمووشتێك بەرگری لە كوردبوونم دەكەم، بەرگریكردن لە شوناسەكەشم بەشێكە لە ئەركە گرنگەكەی ژیانم، ئەوەی لەتوانامدابێت، ئەوەی لە هێز و ئیرادەی مندا بێت دەیكەم. بە مانایەكی دیكە، زۆر بەباشیش لەوە تێدەگەین روخاندنی ئەم هەرێمە، روخاندنی دەسەڵاتی كوردە، گەر پرۆژەكە سەربگرێت و بیڕوخێنن ئەوەی دێتەوە شوێنی كورد نییە، بۆیە هەڵگرانی گوتاری (بابڕوخێ) پێویستە كەمێك ورتر سەیری دیمەنە گشتییەكەی ئێستا بكەن. لەهەموو حاڵەتێكی روخاندندا شوێنگرەوە كورد نییە و ئەوانەش نین دەڵێن (بابروخێ) بەڵكو ئەویترە، ئەویتری دەرەوەی كورد، ئیدی هەر ناوێكی هەبێت جیاوازی نییە.(هەڵبەتە هەڵەی دەسەڵاتەكە وایكردوە، تایپێك لە روانین پەیدابووە هیچ شوناسێكی بۆ گرنگ نییە، تەنها دەیەوێت بژیت.) بەهەرحاڵ... هیوادارین لەم سەدەیەشدا نەڵێین:( كوردبوون، برینێكە لەمندا، تا دەمرم ئازارەكەی ناهێڵێت ئاسودەبم.)
پەراوێزەكان.
_بۆزیاتر ناسینی تێزەكانی (هانا ئارێنت) بگەڕێوە بۆ خوێندنەوەی كتێبەكانی.
_بۆناسینی مانا راستەقینەكەی كردەی كوردایەتی، حاجی قادری كۆیی بخوێنەوە.
_دیدارێكی رۆمانووس و بیركەرەوەی كورد (بەختیار عەلی) لێرەدا سودم لێ بینیوە.
_لەسەر نەخشە سەربازییەكەی توركیا، سودم لە بی بی سی بینیوە.
_ئەم پەڕەگرافە لە وتارێكی لێكۆڵەر و بیركەرەوەی كورد (مەریوان وریا قانع) وەرمگرتووە.