براکوژی، شەڕێکی تەواونەکراو

عارف قوربانی


21/03/2020

لە مێژووی میللەتاندا بەتایبەت ئەوانەی وەک ئێمە بە قۆناخی راگوزەردا تێپەڕیون و خاوەن شۆڕشی چەکداری بوون، شەڕی ناوخۆ بەشێک لە لاپەڕەکانی مێژووییانی پڕکردووەتەوە. 
 
بەڵام بە دوو هۆکار کۆتایی بە قۆناخی شەڕی ناوخۆ هاتووە و نەگەڕاونەتەوە سەری، یان بەشەڕ ئاشتی سەقامگیر بووە، کە لایەک سەرکەوتنی بەدەستهێناوە، یاخود هوشیاری کۆمەڵگەکانیان گەیشتووەتە ئاستێک نەفرەتیان لە شەڕی خۆبەخۆ کردووە. بەڵام لە کوردستان وا نزیک دەبێتەوە لە شەش دەیە و شەڕی براکان کۆتایی نەهاتووە. 
 
لە ماوەی زیاتر لەم نیو سەدەیە شەڕی سارد و شەڕی گەرم درێژەی کێشاوە. هیچ لایەکی تەرەف لەم شەڕە نەیتوانیوە بەهێز کۆتایی بە شکۆی لاکەی دیکە بهێنێ. ئاستی هوشیاری گشتی کۆمەڵگە و ئەندامانی ئەو دوو بەرەیەش نەگەیشتووەتە ئاستێک نەفرەت لە شەڕی براکوژی بکات.  
  
بۆیە تاوەکو ئێستا قۆناخی شەڕی براکوژیمان تێنەپەڕاندووە. ئەگەر لەنێوان هەر دوو جەولەی شەڕیشدا بۆ ماوەیەک ئاشتی بەرقەرار بووبێ، ئاشتی و سەقامگیرییەکی کاتی بووە. چونکە شەڕ لە دوو حاڵەتدا رووناداتەوە، بە نەفرەتلێکردن و بەتێکچونی هاوسەنگی هێز.
 
ئێمە لە کوردستان نەک نەفرەتمان لێنەکردووە، بەڵکوو کردوومانە بەسەرچاوەی هێز و وزەی بەردەوامی حیزب و پەروەردەکردنی نەوەکان. ژمارەی زۆر بەکوشتدان بووەتە شانازی. تەماشاکە وا بیست و دوو ساڵە شەڕ راگیراوە، ئاشتییەکی رووکەشیشبێ بەرقەرارە، کامەیە ئەو رێگایانەی گیراونەتەبەر بۆ ئەوەی دڵنیایی دووبارەنەبوونەوەی شەڕ دەستەبەر بکات. 
 
هێزی چەکداری هەردوولا زیاتر بووە کەمی نەکردووە، دەزگای هەواڵگری و ئەمنی حیزبی تۆکمەتر بوون و لاواز نەکراون، پەروەردەی حیزبی رق ئەستورتر بووە، دیموکراتخواز و ئاقڵمەندانی ناو حیزب باریان خوار و دەمارگیر و کینە لەدڵەکان داشیان سوارە. ئەگەر جاران چاویان لە دەستی بێگانە بوو چۆڕ چۆڕ چەک و پارە بکاتە ئاشی ناتەبایی ناو ماڵی کوردەوە، ئێستا قاسەی حیزبەکان پڕ و جبەخانەکانیان لێواولێوە.
 
دوو دەیەی رابردوو دەرفەت هەبوو بە دروستکردنی هێزێکی چەکداری نیشتمانی، چەک لە دەستی حیزبەکان دەربهێنرێ. بە دروستکردنی دامەزراوەیەکی ئەمنی نەتەوەیی، دەزگای ئەمنی حیزب نەهێڵدرێت. لە پەراوێزی ئەو ئاشتیی و رێککەوتنانەی نێوانیان دەکرا پێکەوە بەنەفرەتکردنی رابردوو، ئایندەیەکی مسۆگەرتر دروستکرابا. بەڵام ئەو هەل و دەرفەتانە تێپەڕین و هیچمان نەکرد. 
 
ببینە پاڵەوانەکانی شەڕی ناوخۆ ئەوانەی دەستیان بە خوێنی براکوژی سوورە گەیشتن بەکوێ؟ تا دڵڕەقتربووبن زیاتر باڵایانکردووە، ئەوانەی زۆرترین دیلیان کوشتووە قارەمانترن. تەماشاکەن ناوی شەقام و یانە و پارک و سەنتەر و قوتابخانە و تەنانەت مزگەوتیش، چەندیان بەناوی دیلکوژە براکوژەکانەوە کراون؟ ببینن ئەوانەی لەنێو ئەم دوو حیزبە زۆرتر رێزلێگیراون و رۆڵیان پێدراوە، ئەوانە و کەسوکاری ئەوانەن کە لەسەنگەری براکوژیدا قارەمانتر بوون. 
 
هەر خۆیان جیاکارییان لەنێوان ئەوانەدا کردووە کە لە سەنگەری بەرگری لە گەل و خاکی کوردستان شەهید بوون و ئەوانەیان کە لە سەنگەری دژ بە براکاندا کوژراون، ئەوانەی براکوژی رێزلێگیراوترن. ئەمە دەرخەری راستییەکی مەترسیدارە لە زیهنیەتی ئەم دوو هێزەدا خۆی حەشارداوە. ئاماژەی ئەوەیە لە ریزبەندی دووژمن و نەیاردا یەکتریان لە ئاستی پلە یەکی دووژمن ئەژمار کردووە.
 
ئێستا لە نێو پارتی زۆرن ژمارەی ئەوانەی یەکێتی بە دووژمنی هەرە لەپێشتری خۆیان دەبینن وەک لە دووژمن و داگیرکەرانی کوردستان. لەناو یەکێتیشدا زۆرن ئەوانەی پارتی و بنەماڵەی بارزانی بە دووژمنی لەپێشتر دەبینن وەک لە دووژمن و داگیرکەران. ئەم ئامادەییە و گەشەکردن و باڵاکردنیان بۆ ناوەندەکانی بڕیار، حەتمیەتی قۆناخێکی دیکەی ماڵوێرانکەری شەڕی براکوژی بەرجەستە دەکات، ئەو شەڕە ناوخۆییەی کە هێشتا تەواو نەکراوە.
 
جا ئەگەر لە چوار دەیەی شەست و چوار تا کۆتایی نەوەتەکان بەچەکی ژەنگاوی و فیشەکی قاچاخ و جارجار کۆمەکی دووژمنان ئەو شەڕانەکرابن کە بە ئەندازەی شەڕی هەموو داگیرکەران رۆڵەی کورد تێدا بوونەتە قوربانی، ئێستا هەردوولا خاوەن چەکی زۆر پێشکەوتوون، هەمەری گوللەنەبڕ، ساروخ و کاتیۆشا و هێزی مەشقپێکراوی کۆماندۆ و تەنانەت هەلیکۆپتەری جەنگیش، بۆیە شەڕی ماڵوێرانکەر ئەو شەڕانە نییە کەتێمان پەڕاندووە، بەڵکوو لە پێشمانەوەیە.
 
ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوو روویدا، دەرکردنی بەیاننامە بە زمانی هەرزەکارانەی لاکۆڵان لە ناوەندە جیاجیاکانی ئەم دوو حیزبەوە دژ بەیەکدی، چیمان پێدەڵێن. بەتایبەتیش لەکاتێکدا هەموو مرۆڤایەتی رووبەڕووی گەورەترین هەڕەشەو مەترسی بووەتەوە بەهۆی ڤایرۆسێکەوە. 
 
حیزب و حکومەتەکانی میللەتانی دیکەی دونیا هەرچی کێشە و ناکۆکی ناوخۆیی هەیە وەلایان ناوە و سەرقاڵی ئەوەن چۆن خەڵکەکەیان لەم بەڵا جیهانییە بە کەمترین زیان لێی دەرچێت، کەچی لە هەرێمی کوردستان لەپاڵ ئەم هەڕەشەیەی رووبەڕووی مرۆڤایەتی بووەتەوە، مەترسی گرانی و نەبوونی و قەیرانی دارایش لەبەر دەرگامانە، ئەمانە لەبری خۆتەرخانکردن بۆ چۆنێتی خۆپارێزی میللەتەکەمان، لەم دۆخە هەستیارەدا خەریکە ئاگری فیتنەیەک هەڵدەگیرسێنن کە هەموو میللەتەکەی تێدا ببێتە قوربانی.
 
ئەوەی روویدا دەرخەری راستییەکی تاڵە کە خەڵکانێک لەناو نوخبەی سیاسی بڕیاربەدەست لە حیزب و حوکمڕانی کوردی لە ئاستی بەرپرسیارێتی ئەم قۆناخەدانین، چی بەوەی بەو عەقڵییەتە هەرزە بازاڕییەی لە ناوەخنی موخاتەبەی یەکدی و کۆمەڵگەدا خستیانەڕوو، هەروەها لە دەرخستنی ئەو راستییە مەترسیدارەی ئەمانە زۆر ئاسان رادەکێشرێنە ناو ململانێ و شەڕی ناپێویستەوە.  دەرکەوت زۆر ئاسان دەخلیسکێن و لەهەر چرکەساتێکدا هەلومەرجی نەیارانی کورد بیخوازێت، پەلکێشیان دەکات بۆ شەڕی ناوخۆ.
 
بۆ ئەوەی کوردستان ئەم قۆناخە بە ئاشتی تێپەڕێنێ، بۆ ئەوەی دڵنیایی دروستبێ کە براکان دەستیان ناچێتەوە خوێنی یەکدی. ئەو نوزەیەی ماوە لە ناو دەسەڵات و بڕیار بەدەستانی هەردوولا کە هەست بە بەرپرسیارێتی دەکەن، دەبێ هەندێ بڕیار و هەنگاوی ئازایانە بنێن لەوەی چەک لە دەستی حیزب دەربهێنن. ئەگەر ئەمە نەکەن ئەوە براکوژی وەک شەڕێکی تەواونەکراو لە پێشمانە.

 

ئەم ووتارە لە ماڵپەڕی رووداو وەرگیراوە