شارستانییەتی لم لە بیاباندا


29/11/2022



لە قەتەر ئاستی خزمەتگوزاری بە مۆندیال و هاندەران لە لووتكەدایە. زۆرترین خزمەت، كەمترین خەرجی، كەمترین ماندووبوون بۆ هاندەر رەچاوكراوە، بەڵام من دەمەوێ دیوێكی دیكەی وێنەكەتان بۆ باس بكەم.

ئێوە گوێتان لە درووشمی هاندەری وڵاتان دەبێت، وەكو پێویست كەلتووری هاندەران لە یاریگاكانی مۆندیال دەبینن؟ نەخێر چونكە هەر هەڵبژاردەیەك چەند هاندەری هاتووە، هێندەش هاندەری عەرەبی بوونە بە هاندەری هەڵبژاردە بەهێزەكانی جیهان. بەشی زۆری هاندەرانی نێو یاریگاكان، بریتین لە عەرەبی ئاسیایی و ئەفریقی، بەتایبەت سعودییەكان بە ژمارەیەكی زۆر لە قەتەرن، سعوودییە یاری هەبێت، بەدرێسی سەوزەوە هانی دەدەن، ئەمانە تیپی دووەمیان هەیە، هەندێكیان هاندەری ئەرجەنتینن، هەندێكیان بەڕازیلن... هتد. بۆیە بەشی زۆری هاندەری وڵاتە ئەوروپی و ئەمریكاییەكان، عەرەبن، بەتایبەت بەشێكی مەغریبی و تونسییەكانیش، هانی فەرەنسا و ئیسپانیا دەدەن. لە قەتەر زۆر بە كەمی رێتدەكەوێتە شوێنێك و قەتەری ببینیت، ئەوەی هەیە كرێكارە بیانییەكانن، كار دەكەن، كرێكاری دەكەن، تەكسی و دووكاندار بەشی هەرەزۆری بیانین، بەتایبەت ئەفریقی و هندییەكی زۆری لێیە.

 ئەمانە بەشی گەورەی هاندەرانی وڵاتانی ئەفریقی پێكدەهێنن. تۆ بپرسە ئەگەر هاندەرێكی زۆری هەڵبژاردە بەهێزەكان بهاتایە، كورد چانسی ئەوەی دەبوو، نزیكەی 12 هەزار كەس بگاتە قەتەر؟ مۆندیالێكی چۆڵە، ئەو وڵاتە بچووكە هێندە چۆڵ دەردەكەوێت، هەست ناكەی، رووداوێكی گەورەی وەرزشی تێدا ئەنجام دەدرێ. ئەم وڵاتە نوێیە، ئەوەی هەیە عەرەبی بیابان، شوێنێك كە هیچ كەس لە مێژوودا تەماحی داگیركردنی تێیدا نەبووە، كردوویانە بە شوێنی ژیان، بەرەكەتی سەرمایەی وزە و ژیریی دەسەڵاتەكە وایكردووە، ببێتە سەرچاوەیەكی خەیاڵی بەدەستهێنانی داهات، ئەمە وایكردووە، قەتەرییەكان شوێنێكی نەگونجاو بۆ ژیان و ئاوەدانی، بەشێوەیەكی سەرنجڕاكێش بۆ ژیان و ئاوەدانی دروست بكەن. لێرە مێژوو بوونی نییە، ئەوەی هەیە لەسەر دەستی بنەماڵەی حاكم، مێژوو دروست دەكرێت. ئەمەش دەبێتە شانازی بۆ بنەماڵەی حاكم، كە لە ناوچەكەدا كەس هاوشێوەی ئەوان ژیرانە و وردبینانە داهاتی وڵات بەشێوەیەكی گونجاو بۆ پێشخستنی وڵات خەرج ناكەن. ئەوەی لە قەتەر دەیبینم، تەنیا پڕۆژەی سەرنجڕاكێشی رێگاوبان و خزمەتگوزاری ناوازە و بوونی ژمارەیەك تاوەری زۆر بەرزی هەوربڕە كە چوونە بە ئاسماندا. لێرە ئاسەواری مێژوو نابینیت، بازاڕێكی سرووشتی ئەوتۆ بەدیناكەیت، بازاڕەكانیان بریتییە لە چەند مۆڵێك. وڵاتەكە لە رووی بیناسازی مۆدێرنەوە زۆر جوان و سەرنجڕاكێشە كە بەراورد ناكرێ بە وڵاتانی ناوچەكە، بەڵام كێشەی نەبوونی مێژوویی هەیە، كێشەی هەژاریی كەلتووریی هەیە. كێشەی كەلتووری و قوڵایی رووداوە مێژووییەكانی هەیە، هۆكارەكەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، هەڵكەوتەی جوگرافی و تازەیی وڵاتەكە هۆكارە.

 ئەزانم قەتەر لە رووی پێشكەوتن و گەشەكردنەوە قابیلی بەراوردكاری نییە بە وڵاتانی پێشكەوتووی ناوچەكەش، چ جای بگات بە كوردستان، بەڵام با لە رووی مێژووییەوە بەراوردی بكەم بە كوردستان، كەسێك دێتە كوردستان، سەردانی قەڵای هەولێر دەكات، سەردانی مزگەوتی گەورەی سلێمانی و سابوونكەران دەكات، سەردانی خەرەندی رواندز و هەورامان دەكات، نەوەك تاوەری بەرز، ئێ ئەمە لە قەتەر بوونی نییە. شتانێك هەن بە هێزی پارە دروستكراون. كاتێك لێرەیت گەرمییەكی تاقەتپڕووكێن، بڕستت لێ دەبڕێت، جگە لەوەش هەواكەی تێكەڵەیەكە لە بۆنی چەندین مادەی كانزایی و گاز و نەوت هەناسەت ماندوو دەكەن.

 بە كورتی ئەمە شارستانییەتی لمە و هیچی دیكە، بەڵام سەرسوڕهێنەر. ئەوەی دروستكراوە، زیرەكی و لێهاتوویی و ئیدراكی قەتەرییەكان نەبووایە، كەس عەقڵی بەوە نەدەشكا، بیابانێكی وشك و برینگ بكات بە ئەو وڵاتە سەرسوڕهێنەرە. ئەوەی نووسیومە راستییە. بەكورتی قەتەر لە تیڤییەوە، زۆر سەرنجڕاكێشترە، بە بەراورد بەوەی بە مەیدانی خۆت ئەزموونی بكەیت و بەریبكەویت.