ئەمریكا و هەرێم

نەبەز گۆران


26/03/2023

لە هەرێمی باشوور، قسە، قورسایی خۆی لەدەستداوە، هیچ لایەك گوێ ناگرێت و هەموولایەك لە شوێنی خۆیدا بەردەوام قسە دەكات، بەبێ‌ ئەوەی ئەو لێشاوە لە قسە شوێنێك بگرێت! بەژدارینەكردن لەم فەوزایەی لە باشووردا هەیە، كارێكی ژیرانەیە. چونكە، هەرێمی باشوور، لەڕاستیدا هیچ پەیوەندییەكی بە دونیای دیموكراسییەوە نییەو، سەر بە فەوزایەكی گەورەیە، كە ئەو فەوزایە بەها بۆ هیچ شتێك ناهێڵێتەوە.

دابەشبوونێكی قوڵ ڕوویداوە، دابەشبوونەكە تەنها لە ئاستی سیاسیی و حیزبیدا نییە، شۆڕبووەتەوە بۆ ئاستی كۆمەڵایەتی و دینی و ناوچەگەری. پێدەچێت بیرۆكەی -عوسمانییەكان - سەرلەنوێ‌ سەری هەڵدابێتەوە - پەرتیانكە و كۆنترۆڵیانكە - ئەم پەرتبوون و كۆنترۆڵكردنە، چووەتە ئاستێك ئیدی كۆكردنەوەی پێویستی بە وزەیەكی زۆر هەیە. هاوپەیمانەكانی هەرێمەكە، ئیدی ئەمریكایەكان بن، یان خۆرئاواییەكان، بەچەندین شێواز ئاگادارنامە بە دەسەڵاتەكە و حیزبەكان دەدەن، پێویستە خۆیان چاكبەكەن و جۆرێكی دیكە بیربكەنەوە، پێدەچێت حیزبەكان چ بەوانەوەی دەسەڵاتدارن، چ بەوانەوەی بەپێی هەلومەرجەكە بەشداری خواردنی كێكەكە دەكەن، زۆر سەرسامبن بەخۆیان و توانای گوێگرتنیان لە هۆشدارییەكان نەبێت.

یەك دووساڵە بە شێوازی جیاواز، چ لە ڕووی میدیاییەوە، چ لەڕووی گوتاری سیاسییەوە، هەرێم ئاگاداردەكرێتەوە دەست هەڵگرێت لە پاشەكشێكردن. ئیدی پاشەكشێ‌ لە ئیدارەدان، لە پرسی ئازادی، پرسی چارەسەری پیسخۆری، پرسی پەیوەندییەكانی لەگەڵ عێراق و دراوسێكان، پرسی هێز یسەربازی نیشتیمانی، پرسی پەروەردە و ...هتد. كۆی پرسەكان، چونكە هیچ جومگەیەكی سیستەمەكە نەماوە پێویستی بەچاككردن نەبێت، بەڵام پێچەوانەی ئەم داخوازیانە دەبینرێت. تەنانەت لەناوخۆی هەرێمەكەدا دوو بەرەی سەرەكی دروستبووە، بەرەیەكی زۆرینەی خەڵك، كە ناڕازییەوە و ڕۆژانە لەبەرچاوییەوە جیاوازی چینایەتی، جیاوازی ژیان، جیاوازی ..هتد دەبینێت. زۆرێك لە گەنجان لە دۆخی بێكاریدان، ماشێنێكی گەورەی میدیایی لاواز دروستكراوە، تا ئاستی ئەوپەڕی سوكایەتی دەنیششنە سەر هەموو تاك بەتاكێكی ناو كۆمەڵگەكە. بەها گەورەكانی لە مەترسیدان. دادگاو یاسا لەژێر زەبرێكی كوشندەی حیزبیدا دەناڵێن و بە پێی داخوازی دەسەڵات ئاراستە دەكرێن. كەیسی كوشتن و زیندووكردنەوەی خێڵ و دابەشكردنی چەك بەسەر خێڵەكاندا، گەیشتوەتە ترۆپ. یانی، لە هەر گۆشە نیگایەكەوە تەماشای هەرێمەكە بكەیت، توشی سەرسوڕمان دەبیت لەو شێواوییەی بۆی دروستكراوە.

ئێستا ئەمریكایەكان، كە لەم مێژووە تازەیەدا هاوكاری هەرێمن، نیگەرانن و هۆشداری دەدەن.(تاڕادەیەك ئەزموونە نوێیەكەی ئێستای ڕۆژئاوایان پێباشترە، لەوەی باشوور، دیارنییە كەی دیدیان بۆ ئەوانیش دەگۆڕێت.) هۆشدارییەكانیان وەك هاوپەیمانێك پیشاندەدەن، دەیانەوێت هەرێمەكە نەپوكێتەوە، چونكە ڕاستییەكەی ئەوان پێویستیان بەهەرێم نییە، هەرێم پێویستی بەوانە. لەهەرشوێنێك بیانەوێت هاوپەیمان بۆخۆیان دەدۆزنەوە و هێزێكی گەورەی دونیایین و ناچارنین بەردەوام هاوپەیمانی هەرێمێك بن نەخشەكەی هێندەی چەمۆڵەیەكە، بەڵام بەو دۆخەشەوە تا ئەم چركەساتە دەستیان لێبەرنەداوە. بە پێی ڕاپۆرتە میدیاییەكانیان، بە پێی سەرنجی بەرپرسەكانیان، هەرێمەكە لە مەترسیدایە. ئەم ڕستەیە تازەنییە، زۆرینەی خەڵكی هەرێمەكە دەزانن لە مەترسیدایە، بەڵام چونكە قسە سەنگی نەماوە، كەس گوێ‌ لەم ئاماژە مەترسییە ناگرێت. 

دوا ڕاپۆرتی گۆڤارە ئەمریكییەكە، ئەو ڕستانە دەڵێت، ڕۆژانە لە میدیا فەوزاوییەكانی باشوورەوە دەوترێت. واتە: هیچ شتێكی نوێیان نەوتوە، بەڵكو دووبارە ئاماژەیان بەو پرسانە داوە، چەندینجار باسكراوە و باسدەكرێت. لەسەر پرسی دادگا لە فەڕەنسا، عێراق، وەك دەوڵەت، وەك دانپێدانراو، وەك چوارچێوە، بە پێی یاسا مامەڵەی لەگەڵ كەیسی فرۆشتنی نەوتكردووە، بێگومان كەیسەكە هەر لەبەرژەوەندی عێراق تەواو دەبێت و، توركیاش وەك دەوڵەتێك، جگە لە دۆخە فاشیستی و ڕەگەزپەرستییەكەی، بە دۆخەكەی دیكەشدا پێیخۆشە مامەڵە لەگەڵ دەوڵەت بكات، بۆیە چاوەڕوانكراوە بۆچوونی بەرژەوەندییەكانی خۆی لە هەرێمەوە بگۆڕێت بۆ عێراق. هەموو ئەمانە یەك پرسیاری جەوهەری بەدوادادێت، ئەوانی هاوپەیمانی هەرێمن داوای چی لە حزیبەكان و دەسەڵاتدارەكان دەكەن؟ ئەمانی حیزیبی و دەسەڵاتدار چۆن دیمەنەكە دەبینن؟

بێگومان دۆخێكی خۆبەبەرزبینینی ناتەندروست لەناو حیزب و دەسەڵاتدارانی هەرێمدا هاتوەتە ئاراوە، لەبری گوێگرتن، لەبری باش خوێندنەوەی دۆخەكان، لەبری سەرلەنوێ‌ كاركردن بۆ چارەسەركردنی كۆی كێشەكانی ناوەوە، دەكەونە لێدوان و وەڵامدانەوەی لاواز و بێ‌ بەرنامە، تا دەگاتە ئەو ئاستەی كۆمیدیا لەگەڵ خۆی بهێنێت. ڕووخساری هەرێم پێشتر ڕووی لە توركیا و ئێران بوو، ئێستا ئێران دۆخی ناوخۆی خۆی وێرانەیە، نایپرژێت بەسەر دەستوەردانی زۆرەوە، توركیا بەپێی كاتەكان نەك بەرژەوەندی و گوتارەكەی، بەڵكو دینەكەشی دەگۆڕێت و هیچ كات نابێتە هاوپەیمانی ماڵێكی كورد. (تەماشای مێژوویان بكەن) كەواتە: دیمەنەگشتییەكە ئەم ڕستانە دەخوازێت، هەرێم دەبێت بە دیدگایەكی دیكە و وزەیەكی دیكەوە، بە ڕژدییەوە بگەڕێتەوە بۆ عێراق، (دوادەرگایە) لەگەڵ ئەمریكای هاوپەیمانی تێگەیشتنە لاوازەكەی بگۆڕێت و تێبگات لە ئاماژەدان. ئەگەر ئەم دوو ڕێگەیە باش هەڵنەسەنگێنێت، بە شێركردنی بابەتێكی میدیایی لەلایەن قونسڵگەرییەكەوە ئەو دۆخە دروستبوو، بێگومان بەیەك بەیاننامەی هەمان شوێن چیرۆكەكە دوادێڕی دەنووسرێت. (پەرچەكرداری حیزبی باشوور، هەمیشە لە ئاستە زۆر لاواز و ناعەقڵانییەكەدا خۆی دەبینێت، بۆیە هەڵەكان لەسەر یەك كەڵەكە دەبن و هەمیشەش ئەوەی لە كۆتاییدا براوەیە، زلهێزەكانن، واتە: ئەمریكای هاوپەیمانیان) گەر تێبگەن، گەر تێش نەگەن، ئەمریكا و خۆرئاواییەكان زۆر بە ئاسانی دەتوانن چیرۆكێك كۆتایی پێبهێنن و یەكێكی دیكە بنووسن.